Samarqand shahri butun dunyo bo‘ylab madaniyat va tarix bilan bog‘liq, boy va noyob merosga ega bo‘lgan shahar sifatida tanilgan. Bu shahar asrlar davomida Markaziy Osiyoning siyosiy, iqtisodiy va madaniy markazlaridan biri bo‘lib kelgan. Samarqandning bejirim arxitekturasi, ko‘hna obidalari va o‘ziga xos urf-odatlari nafaqat mahalliy aholi, balki dunyoning turli burchaklaridan kelgan sayyohlar uchun ham jozibador.

Samarqandni faxr bilan "Sharqning gavhari" deb atashadi, chunki u bejirim ko‘priklari, madrasalari, masjidlari va hanuzgacha saqlanib qolgan ko‘hna binolari bilan go‘zallikni namoyon etadi. Shaharning markaziy qiyofasi sifatida tanilgan Registon maydoni yorug‘lik va tarixiy g‘urur timsoli bo‘lib, undagi uch madrasa zamonlar shohidi sifatida o‘z o‘rnini saqlab kelmoqda. Unga har yili yuz minglab sayyohlar tashrif buyurib, bu ajoyib binolarning go‘zalligi va mukammalligiga hayratlanishadi.

Shohizinda maqbaralar majmuasi – Samarqandning yana bir tarixiy va madaniy boyligi bo‘lib, u Islom me’morchiligidagi eng nozik va hayratomuz yodgorliklardan biri hisoblanadi. Bu yerda turli davrlardagi amaldorlar, oligarxlar va avliyolar dafn qilingan maqbaralar joylashgan bo‘lib, ularning go‘zal va rang-barang naqshlari zamon shohidi bo‘lib, har bir tashrif buyuruvchini hayratga soladi.

Gur-Emir maqbarasi ham Samarqandning ko‘zga ko‘rinarli tarixiy yodgorliklaridan biri sanaladi. Bu yerda buyuk sarkarda va davlat arbobi Amir Temurning qabri joylashgan. Maqbaraning g‘oyat hayratomuz me’morchiligi, tilla yolli va ko‘k zumrad bilan bezatilgan gumbazlari har bir mehmonni chuqur taassurotga soladi. Gur-Emir nafaqat Amir Temurning shaxsiy maqbarasi, balki u bilan birga uning avlodlari ham dafn qilingan maskandir.

Samarqand nafaqat arxitekturasi, balki ilm-fan va madaniyat rivojida ham muhim o‘rin tutgan. Buyuk astronom Ulug‘bek shu yerda o‘z rasadxonasini qurgan va osmon sirlarini o‘rganib, dunyo ilm olamiga katta hissa qo‘shgan. Ulug‘bek rasadxonasi hozirda sayyohlar uchun eng muhim tarixiy yodgorliklardan biri bo‘lib xizmat qilmoqda. Bu yerda yosh olimlar va tadqiqotchilar Ulug‘bekning ilmiy ishlarini o‘rganishadi va asrlar davomida uning kashfiyotlaridan ilhomlanishadi.

Bibixonim masjidi ham Samarqand tarixida o‘ziga xos o‘rin tutadi. Bu masjid Amir Temurning buyuk loyihalaridan biri bo‘lib, uning o‘zi vafotidan so‘ng masjidning qurilishi to‘xtamagan. Masjidning ulkan hajmi, uning tashqarisi va ichidagi bejirim naqshlari mehmonlarni ajablantiradi va uning me’morchilik san’atidagi ahamiyatini ko‘rsatib turadi.

Samarqandda hozirgi kunlarda ham madaniy hayot jadal rivojlanmoqda. Qadimiy shahar hozirgi zamon talablariga javob beruvchi infratuzilmalar bilan boyitilmoqda, va madaniy tadbirlar, festivallar va forumlar har yili o‘tkaziladi. Ayniqsa, Xalqaro musiqa festivali "Sharq taronalari" dunyo san’at olamida tanilgan tadbirlardan biridir, va u har safar Samarqandda o‘tkazilib, turli mamlakatlardan kelgan musiqachilarning do‘stlik va san’at bayramiga aylanadi.

Samarqandning bozorlari ham o‘zgacha joziba kasb etadi. Siyob bozori kabi joylar mahalliy hunarmandchilik va an’anaviy o‘ziga xos mahsulotlar bilan to‘lib toshgan. Bu yerda sayyohlar o‘zlari uchun noyob suvenirlar sotib olishlari, mahalliy taomlarni tatib ko‘rishlari mumkin.

Samarqand nafaqat tarixiy shahar, balki madaniy rivojlanishning markazi sifatida ham buyuk ahamiyat kasb etmoqda. Shaharning tarixiy merosi, bejirim arxitekturasi va madaniy jozibasi har bir tashrif buyuruvchida o‘chmas taassurot qoldiradi.

Samarqand haqiqatan ham bir vaqtning o‘zida ham tarixiy, ham zamonaviy shahar bo‘lib, u kelajak avlodlar uchun boy madaniy merosni saqlab qolishda davom etmoqda.

Jahongir Safarov.