O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
PREZIDENTI HUZURIDAGI STATISTIKA AGENTLIGI
SAMARQAND VILOYATI
STATISTIKA BOSHQARMASI
Kattaqo‘rg‘on tumanining AXBOROTNOMA |
Kattaqo‘rg‘on – 2023-y.
Samarqand viloyati
Kattaqo‘rg‘on tumani
XARITASI
MUNDARIJA
Nomi |
bet |
|
|
|
6 |
|
11 |
|
16 |
|
36 |
|
40 |
|
43 |
|
46 |
|
55 |
|
59 |
|
67 |
|
78 |
|
82 |
|
92 |
|
100 |
|
105 |
|
107 |
|
110 |
Qisqartma va shartli belgilar
% |
- |
foiz |
0,0 |
- |
katta bo‘lmagan miqdor |
mlrd. |
- |
milliard |
m. |
- |
marta |
mln. |
- |
million |
- |
- |
ko‘rsatkichning yo‘qligi |
AQSh doll. |
- |
AQSh dollari |
ga. |
- |
gektar |
kv. |
- |
kvadrat |
t. |
- |
tonna |
km. |
- |
kilometr |
yo‘lovchi-km |
- |
yo‘lovchi-kilometr |
m. |
- |
metr |
1), 2), 3)...... |
- |
izohning mavjudligi |
Kattaqo‘rg‘on tumani to‘g‘risida
umumiy ma’lumotlar
Kattaqo‘rg‘on tumani 1929-yil 2-fevralda tashkil topgan bo‘lib, Samarqand viloyatining ma’muriy-hududiy birligi hisoblanadi.
Kattaqo‘rg‘on tumani hududi (yer maydoni) 1,39 ming kv.km.
Kattaqo‘rg‘on tumanida 172 ta aholi puntklari, 69 ta mahalla fuqarolar yig‘inlari, 66,0 mingta oilalar mavjud.
2023-yilning 1-yanvar holatiga tumanning doimiy aholisi soni 287,9 ming kishini (viloyat aholisi 4 118,2 ming kishi), viloyatdagi ulushi 7,0 foizni tashkil etdi.
Shundan, 54,4 ming kishi shahar joylarida va 233,5 ming kishi qishloq joylarida istiqomat qiladi. Aholi zichligi 1 kv. km. ga 207,1 kishiga to‘g‘ri keladi.
Kattaqo‘rg‘on tumaniga bo‘ysunuvchi 8 ta shahar tipidagi posyolkalar mavjud.
Asosiy iqtisodiy ko‘rsatkichlar
mlrd. so‘m
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
Samarqand viloyatidagi ulushi, % da |
|
|
|
|
|
Sanoat mahsuloti |
461,0 |
543,8 |
574,8 |
2,0 |
Fizik hajm indeksi % da |
111,0 |
109,7 |
100,4 |
x |
Aholi jon boshiga (ming so‘m) |
1 679,4 |
1 945,6 |
2 016,0 |
x |
Iste’mol tovarlari |
294,6 |
227,5 |
190,3 |
1,9 |
o‘sish sur’ati, % da |
127,1 |
78,2 |
122,2 |
x |
Aholi jon boshiga (ming so‘m) |
1 073,2 |
814,1 |
667,6 |
x |
Qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi mahsulot (xizmat)lari |
4 204,3 |
4 973,3 |
|
10,0
|
o‘sish sur’ati, % da |
109,6 |
100,1 |
85,1 |
x |
Aholi jon boshiga (ming so‘m) |
15 315,4 |
17 794,1 |
14 775,2
|
x |
Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar |
249,6 |
317,3 |
1 246,2 |
6,6 |
o‘sish sur’ati, % da |
127,0 |
117,6 |
3,6 m. |
x |
Aholi jon boshiga (ming so‘m) |
909,4 |
1 135,4 |
4 371,1 |
x |
Qurilish ishlari |
171,4 |
208,5 |
427,5 |
4,8 |
o‘sish sur’ati, % da |
101,7 |
111,5 |
190,3 |
x |
Aholi jon boshiga (ming so‘m) |
624,2 |
746,1 |
1 499,5 |
x |
Yuk aylanmasi (mln. t-km) |
49,4 |
59,8 |
59,8 |
4,1 |
o‘sish sur’ati, % da |
108,9 |
121,1 |
100,0 |
x |
Yo‘lovchi aylanmasi |
696,4 |
734,4 |
736,5 |
5,3 |
o‘sish sur’ati, % da |
89,2 |
105,5 |
100,3 |
x |
Chakana savdo tovar aylanmasi |
738,0 |
944,4 |
1 467,7 |
5,8 |
o‘sish sur’ati, % da |
118,2 |
114,8 |
141,7 |
x |
Aholi jon boshiga (ming so‘m) |
2 688,3 |
3 378,9 |
5 148,1 |
x |
Xizmatlar, jami |
607,1 |
731,4 |
844,6 |
3,7 |
o‘sish sur’ati, % da |
101,2 |
110,6 |
105,4 |
x |
Aholi jon boshiga (ming so‘m) |
2 211,7 |
2 616,8 |
2 962,5 |
x |
Tashqi savdo aylanmasi, |
38 023,1 |
19 943,4 |
39 427,4 |
1,7 |
o‘sish sur’ati, % da |
38,4 |
52,5 |
197,7 |
x |
Eksport |
14 037,7 |
11 765,3 |
14 899,7 |
2,3 |
o‘sish sur’ati, % da |
83,7 |
83,8 |
126,6 |
x |
Import |
23 985,4 |
8178,1 |
24 527,7 |
1,4 |
o‘sish sur’ati, % da |
29,2 |
34,1 |
3,0 m. |
x |
Saldo (+,–) |
-9 947,7 |
3 587,2 |
-9 628,0 |
x |
Sanoat ishlab chiqarish tarkibi
2021-yil 1-yanvar holatiga jami ro‘yxatdan o‘tgan sanoat korxonalari soni 323 tani,
2022-yil 1-yanvar holatiga 418 tani tashkil etgan bo‘lsa, 2023-yil 1-yanvar holatiga esa
477 tani tashkil etdi. Shundan 2 ta yirik korxonalar, 475 ta kichik korxona va mikrofirmalar shu jumladan, 8 ta xorijiy investitsiya ishtirokidagi korxonalar mavjud.
birlik
Sanoat korxonalari |
2021-yil |
2022-yil |
2023-yil |
|
|
|
|
Sanoat korxonalari, jami |
323 |
418 |
477 |
|
5 |
3 |
2 |
|
318 |
415 |
475 |
sh.j. xorijiy investitsiya ishtirokidagi korxonalar |
7 |
12 |
8 |
2022-yilda 113 ta yangi sanoat korxonalari tashkil etilib, ushbu korxonalar kichik tadbirkorlik sub’yektlari hissasiga to‘g‘ri keldi.
birlik
Sanoat korxonalari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Sanoat korxonalari, jami |
77 |
124 |
113 |
|
77 |
124 |
113 |
sh.j. xorijiy investitsiya ishtirokidagi korxonalar |
- |
3 |
3 |
Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi
mlrd. so‘m
Sanoat mahsuloti |
2020-yil |
ulushi, % da |
2021-yil |
ulushi, % da |
2022-yil |
ulushi, % da |
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
461,0 |
100,0 |
543,8 |
100,0 |
574,8 |
100,0 |
|
215,9 |
46,8 |
114,0 |
20,7 |
135,8 |
23,6 |
|
245,1 |
53,2 |
429,8 |
79,3 |
439,0 |
76,4 |
Sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarishda davlat ulushi ishtirokidagi va
ishtirokida bo‘lmagan korxonalar hajmi
mlrd. so‘m
Sanoat mahsuloti |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Jami |
461,0 |
543,8 |
574,8 |
|
- |
- |
4,7 |
|
461,0 |
543,8 |
570,1 |
2022-yilda tuman korxonalari tomonidan jami 574,8 mlrd. so‘mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilib, o‘tgan yilga nisbatan fizik hajm indeksi 100,4 % ni tashkil etdi.
Asosiy iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha natura ko‘rinishida
sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish
Mahsulot nomi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Paxta tiviti (lint), tonna |
897,0 |
4 510,0 |
9 769,0 |
Qurilish uchun g‘ishtlar, |
2 722,4 |
1 906,0 |
2 177,8 |
Quyish uchun tayyor beton, tonna |
34 933,1
|
29 060,0
|
50 910,0 |
|
2022-yil yakuni bo‘yicha tumanda 190,3 mlrd. so‘mlik iste’mol tovarlari ishlab chiqarilib, o‘sish sur’ati 122,2 % ga to‘g‘ri keldi. Jami sanoatdagi ulushi 74,0 % ni tashkil etdi.
2022-yilda tuman bo‘yicha aholi jon boshiga sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 2 016,0 ming so‘mni va iste’mol tovarlari ishlab chiqarish hajmi 667,6 ming so‘mni tashkil etdi.
ming so‘m
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Aholi jon boshiga sanoat mahsulotlari |
1 679,4 |
1 945,6 |
2 016,0 |
Aholi jon boshiga iste’mol tovarlari |
1 073,2 |
814,1 |
667,6 |
2022-yilda faoliyat ko‘rsatayotgan sanoat korxonalari 5 ta faoliyat turlari bo‘yicha ishlab chiqarish hajmini kamaytirgan
mln. so‘m
Faoliyat turlari bo‘yicha |
2020-yil |
2021-yil |
Farqi, +/- |
|
|||
Tog‘-kon sanoati bilan bog‘liq boshqa faoliyat |
15 957,8 |
9 521,2 |
- 6 436,6 |
Kiyim ishlab chiqarish |
5 654,6 |
4 083,9 |
- 1 570,7 |
Kimyo mahsulotlarini ishlab chiqarish |
887,5 |
411,3 |
- 476,2 |
Mashina va uskunalardan tashqari tayyor metall buyumlar ishlab chiqarish |
1 392,1 |
919,1 |
- 473,0 |
Yog‘och va po‘kak buyumlar ishlab chiqarish |
146,4 |
0,0 |
- 146,4 |
2022-yilda tumanda 50 % quvvatdan past darajada
ishlab chiqarilgan mahsulotlar
T/r |
Mahsulot turi |
Ishlab chiqarish quvvati |
Ishlab chiqarilgan mahsulot |
Foydalanish darajasi, |
|
|
|
|
|
1 |
Parcha granulayoki kukun holdagi |
15,0 |
2,5 |
16,7 |
2 |
Boshqa paxta chigiti, tonna |
800,0 |
142,0 |
17,7 |
3 |
Qurilish uchun o‘tga chidamsiz keramik g‘ishtlar (kremnezyomli tosh uni yoki diatomit tuproqlardan tayyorlangan buyumlardan tashqari) ming dona |
1 000,0 |
232,0 |
23,2 |
2022-yilda kichik biznes subyektlarining jami sanoat ishlab chiqarishdagi ulushi
76,4 % ni tashkil etdi.
Kichik biznes subyektlarining jami sanoat ishlab chiqarishdagi ulushi, foizda
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Sanoat mahsuloti ishlab chiqarish hajmi – korxona tomonidan ishlab chiqarilgan tayyor mahsulotlar, yarim tayyor, chetga sotishga mo‘ljallangan, o‘zining nosanoat bo‘linmalariga va kapital qurilishga mo‘ljallangan mahsulotlar hajmini o‘z ichiga oladi; ishlab chiqarilishi hisobot davrida tugallanmagan uzoq muddatli mahsulotlarni ishlab chiqarish bo‘yicha ishlar; sanoat tusidagi ishlar (xizmatlar);
Sanoat ishlab chiqarishda o‘zgarish indekslari – solishtirma davrlarda mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) fizik hajmining o‘zgarishini tavsiflovchi nisbiy ko‘rsatkichdir; Iste’mol mollari – asosan shaxsiy iste’mol yoki foyda olish bilan bog‘liq bo‘lmagan boshqa maqsadlarda foydalanadigan sanoat mahsulotlari; iste’mol mollari ishlab chiqarish hajmi amaldagi narxlarda (QQS va aksizlar bundan mustasno) hisoblab chiqiladi;
Natura ko‘rinishida sanoat ishlab chiqarish hajmi – boshqa korxonalarga jo‘natish uchun yoki ishlab chiqarishga mo‘ljallangan mahsulotlarni, shu jumladan korxonaning sanoat ehtiyojlari uchun sarflangan mahsulotlarni o‘z ichiga oladi, ya’ni yalpi mahsulot;
Ishlab chiqarishni texnologik rivojlanish darajasiga ko‘ra guruhlash
Yevrostat texnologik faoliyatining tasnifi asosida ishlab chiqilgan.
Mahalliylashtirish darajasi – ishlab chiqarishda ishlatiladigan mahalliy materiallar, mehnat va intellektual resurslarning ulushini belgilaydi; Mahalliylashtirish darajasini hisoblashda xarajatlar, soliq to‘lovlari va ishlab chiqarish jarayoniga bevosita aloqador bo‘lmagan boshqa imtiyozlar hisobga olinmaydi; mahsulot sotish hajmi – savdo narxlarida keltiriladi (QQS va aksiyalar bundan mustasno);
Milliy valyutada eksport qilinadigan mahsulotlarning qiymati – O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining kursi bo‘yicha hisob-kitob qilgan holda to‘ldiriladi.
QISHLOQ, O‘RMON VA BALIQCHILIK XO‘JALIGI
2022-yil davomida qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi mahsulot (xizmat)larining umumiy hajmi 4 211,9 mlrd. so‘mni yoki 2021-yilning mos davriga nisbatan 81,5 % ni, shu jumladan, dehqonchilik va chorvachilik, ovchilik va ushbu sohalarda ko‘rsatilgan xizmatlar hajmi 4 103,5 mlrd. so‘mni (82,3 %), o‘rmon xo‘jaligi 9,8 mlrd. so‘mni (80,3 %), baliqchilik xo‘jaligi 73,6 mlrd. so‘mni (59,3 %) tashkil qildi.
2022-yil yakunlariga ko‘ra, qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi mahsulot (xizmat)lar umumiy hajmining 44,4 foizi dehqonchilik va 55,6 % chorvachilik xo‘jaligi hissasiga to‘g‘ri kelgan.
2022-yilda ishlab chiqarilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining
xo‘jaliklar toifalari bo‘yicha taqsimlanishi
Xo‘jalik toifalari bo‘yicha tahlillar, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari umumiy hajmining 64,4 foizi dehqon va tomorqa xo‘jaliklariga, 32,0 foizi fermer xo‘jaliklariga, 3,6 foizi qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarga to‘g‘ri kelishini ko‘rsatmoqda.
Qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi sohasining asosiy ko‘rsatkichlari
Ko‘rsatkichlar |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
mlrd. so‘m |
o‘sish sur’ati, |
mlrd. so‘m |
o‘sish sur’ati, |
mlrd. so‘m |
o‘sish sur’ati, |
|
Qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi sohasida ishlab chiqarish hajmi |
4 204,3 |
109,6 |
4 973,3 |
100,1 |
4 211,9 |
81,5 |
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi |
3 975,8 |
108,3 |
4 749,5 |
100,7 |
4 103,5 |
82,3 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
1 461,5 |
126,2 |
1 869,3 |
106,0 |
1 313,7 |
60,5 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
2 309,3 |
99,6 |
2 749,9 |
101,4 |
2 644,3 |
96,0 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
205,0 |
93,0 |
130,3 |
54,5 |
145,5 |
104,7 |
Dehqonchilik mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi |
2 152,9 |
113,7 |
2 557,8 |
98,8 |
1 821,7 |
65,8 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
1 417,4 |
126,5 |
1 805,7 |
105,3 |
1 223,2 |
57,8 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
611,3 |
90,2 |
717,0 |
98,1 |
568,8 |
86,1 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
124,2 |
115,9 |
35,1 |
27,0 |
29,7 |
68,5 |
Chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi |
1 822,9 |
101,9 |
2 191,7 |
102,9 |
2 281,8 |
101,5 |
davomi
Ko‘rsatkichlar |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
mlrd. so‘m |
o‘sish sur’ati, |
mlrd. so‘m |
o‘sish sur’ati, |
mlrd. so‘m |
o‘sish sur’ati, |
|
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
44,1 |
115,7 |
63,6 |
126,8 |
90,5
|
137,5
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
1 698,0 |
103,8 |
2 032,9 |
102,6 |
2 075,5
|
99,5
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
80,8 |
73,8 |
95,2 |
96,9 |
115,8 |
118,0 |
O‘rmon xo‘jaligida ishlab chiqarilgan mahsulot (xizmat)lar hajmi |
76,5 |
101,4 |
79,6 |
103,5 |
9, 8 |
80,3 |
Baliqchilik xo‘jaligida ishlab chiqarilgan mahsulot |
95,4 |
193,2 |
113,9 |
94,4 |
73, 6 |
59,3 |
Qishloq xo‘jaligi ekinlari maydoni
Ko‘rsatkichlar |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
gektar |
o‘sish sur’ati, |
gektar |
o‘sish sur’ati, % da |
gektar |
o‘sish sur’ati, % da |
|
Qishloq xo‘jaligi ekinlari ekilgan maydon, jami gektar |
36 997,0 |
136,5 |
40 496,0 |
109,9 |
37 303,0
|
92,1
|
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
27 818,0 |
135,2 |
30 085,0 |
108,1 |
29 376,0 |
97,6 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
6 232,0 |
100,1 |
6 083,0 |
97,6 |
5 933,0
|
98,3 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
2 947,0 |
9,7 m. |
4 328,0 |
155,1 |
1 994,0
|
46,1 |
davomi
Ko‘rsatkichlar |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
gektar |
o‘sish sur’ati, |
gektar |
o‘sish sur’ati, % da |
gektar |
o‘sish sur’ati, % da |
|
Don va dukkakli don ekinlari |
18 010,0 |
160,2 |
19 633,9 |
103,5 |
19 547,0 |
100,2 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
14 751,0 |
161,2 |
16 629,0 |
118,2 |
16 661,3 |
101,4 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
1 829,0 |
98,3 |
1 617,0 |
93,9 |
1 755,1 |
108,5 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
1 430,0 |
6,3 m. |
1 387,9 |
199,5 |
1 130,6 |
81,5 |
shundan, boshoqli don ekinlari |
15 224,7
|
112,0
|
17 173,5
|
112,8
|
18 392,8 |
107,1 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
12 903,0
|
117,8
|
14 438,5
|
111,9
|
15 810,2 |
109,5 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
1 412,1
|
84,7
|
1 549,1
|
109,7
|
1 485,6 |
95,9 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
909,6
|
102,1
|
1 185,9
|
178,7
|
1 097,0 |
92,5 |
Texnik ekinlar – jami |
11 506,0 |
122,1 |
11 188,0 |
97,2 |
11 014,0 |
98,4 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
10 062,0 |
108,4 |
9 809,0 |
97,5 |
10 215,9 |
108,4 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
93,0 |
100,0 |
93,0 |
100,0 |
77,1 |
80,1 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
1 351,0 |
27,0 m. |
1 286,0 |
95,2 |
721,0 |
45,7 |
G‘o‘za |
11 238,0 |
122,2 |
10 385,0 |
92,4 |
9 669,6 |
93,1 |
shu jumladan: |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
fermer |
9 887,0 |
107,5 |
9 103,0 |
92,1 |
8 961,6 |
97,1 |
|
davomi
Ko‘rsatkichlar |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
gektar |
o‘sish sur’ati, |
gektar |
o‘sish sur’ati, % da |
gektar |
o‘sish sur’ati, % da |
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
1 351,0 |
- |
1 282,0 |
94,9 |
708,0 |
45,2 |
Kartoshka |
1 319,0 |
107,6 |
1 398,0 |
106,0 |
802,7 |
57,4 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
98,0 |
24,5 m. |
170,0 |
173,5 |
197,1 |
115,9 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
1 221,0 |
100,1 |
1 228,0 |
100,6 |
604,0 |
49,2 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
- |
- |
- |
- |
1,6 |
- |
Sabzavotlar – jami |
3 511,0 |
108,6 |
4 036,0 |
115,0 |
3 676,0 |
91,0 |
shu jumladan: |
- |
- |
- |
- |
|
|
fermer |
806,0 |
144,2 |
1 369,0 |
169,9 |
1 061,2 |
82,5 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
2 695,0 |
101,8 |
2 653,0 |
98,4 |
2 596,9 |
98,8 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
10,0 |
38,5 |
14,0 |
140,0 |
17,9 |
139,8 |
Oziqbop poliz – jami |
589,0 |
150,3 |
327,0 |
55,5 |
207,0 |
63,3 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
398,0 |
199,0 |
134,0 |
33,7 |
37,5 |
20,4 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
191,0 |
99,5 |
191,0 |
100,0 |
167,0 |
87,3 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
- |
- |
2,0 |
- |
2,5 |
125,0 |
davomi
Ko‘rsatkichlar |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
gektar |
o‘sish sur’ati, |
gektar |
o‘sish sur’ati, % da |
gektar |
o‘sish sur’ati, % da |
|
Ozuqa ekinlari – jami |
1 064,0 |
130,2 |
1 301,0 |
122,3 |
1 114,7 |
85,7 |
shu jumladan: |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
fermer |
704,0 |
123,9 |
927,0 |
131,7 |
842,7 |
90,9 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
204,0 |
97,6 |
201,0 |
98,5 |
155,4 |
84,6 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
156,0 |
156,0 m. |
173,0 |
- |
116,6 |
67,4. |
Mevalar va rezavorlar -jami |
1 929,0 |
102,9 |
2 078,0 |
107,7 |
2 048,1 |
98,5 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
654,0 |
96,9 |
717,0 |
109,6 |
883,4 |
123,2 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
1 203,0 |
108,8 |
1 302,0 |
108,2 |
1 136,5 |
87,2 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
72,0 |
76,6 |
59,0 |
81,9. |
28,2 |
47,8 |
Tokzorlar – jami |
2 558,0 |
108,2 |
2 800,0 |
109,5 |
3 211,7 |
114,7 |
shu jumladan: |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
fermer |
524,0 |
142,0 |
803,0 |
153,2 |
1 097,4 |
136,6 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
1 176,0 |
100,4 |
1 135,0 |
96,5 |
1 351,4 |
119,0 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
858,0 |
104,1 |
862,0 |
100,5 |
762,9 |
88,5 |
Dehqonchilik
2022-yilda ishlab chiqarilgan dehqonchilik mahsulotlarining hajmi 1 821,7 mlrd. so‘mni yoki 2021-yilga nisbatan 65,8 % ni tashkil etdi. Ishlab chiqarilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining umumiy hajmida dehqonchilik mahsulotlarining ulushi 44,4 % ni tashkil qildi.
2022-yilda asosiy turdagi dehqonchilik mahsulotlarini
ishlab chiqarishda xo‘jaliklar toifalarining ulushi
2022-yilda ishlab chiqarilgan jami don tarkibi
Dehqonchilik mahsulotlari ishlab chiqarish
Dehqonchilik mahsulotlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
tonna |
o‘sish sur’ati, |
tonna |
o‘sish sur’ati, % da |
tonna |
o‘sish sur’ati, % da |
|
Don va dukkakli don ekinlari - jami |
106 224,0 |
127,2 |
108 703,9
|
102,3 |
109 381,0
|
100,6
|
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
92 752,0 |
132,6 |
95 650,6 |
103,1 |
95 250,0
|
99,6
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
11 962,0 |
92,5 |
10 793,3 |
90,2 |
10 523,0 |
97,5 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga |
1 510,0 |
2,4 m. |
2 260,0 |
149,7 |
3 609,0
|
159,7
|
shundan, boshoqli don ekinlari |
80 160,0
|
112,0
|
83 925,0
|
112,8
|
87 751,0
|
104,6
|
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
69 310,0
|
117,8
|
70 980,0
|
111,9
|
74 920,0
|
105,6
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
10 354,0
|
84,7
|
10 472,0
|
109,7
|
9 642,0
|
92,0
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga |
496,0
|
102,1
|
2 473,0
|
178,7
|
3 189,0
|
128,9
|
Paxta xomashyosi |
35 360,3 |
137,4 |
36 622,0 |
103,6 |
40 179,0 |
109,7 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
35 360,3 |
137,4 |
36 510,3 |
103,3 |
40 019,0 |
109,6 |
davomi
Dehqonchilik mahsulotlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
tonna |
o‘sish sur’ati, |
tonna |
o‘sish sur’ati, % da |
tonna |
o‘sish sur’ati, % da |
|
|
|
|
|
|
|
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
- |
- |
111,7 |
- |
160,0
|
143,1
|
Kartoshka |
25 635,0 |
70,4 |
25 925,6 |
101,1 |
58 502,0
|
2,3 m.
|
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
979,0 |
121,8 |
1 196,5 |
122,2 |
33 357,0
|
27,9 m.
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
24 656,0 |
69,7 |
24 666,6 |
100,0 |
25 120,0 |
101,8 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga |
- |
- |
62,5 |
- |
25,0 |
40,0 |
Sabzavotlar – jami |
312 575,0 |
112,0 |
311 601,1 |
99,7 |
299 228,0 |
96,0 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
240 269,0 |
124,2 |
238 576,8 |
99,3 |
224 662,0 |
94,2 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
72 253,0 |
85,9 |
72 843,5 |
100,8 |
73 900,0 |
101,5 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga |
53,0 |
3,3 |
180,8 |
3,4 m. |
666,0 |
3,7 m. |
Oziqbop poliz – |
19 272,0 |
101,0 |
21 220,2 |
110,1 |
25 267,0 |
119,1 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
7 700,0 |
168,4 |
9 376,5 |
121,8 |
11 070,0
|
118,1
|
davomi
Dehqonchilik mahsulotlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
||||
tonna |
o‘sish sur’ati, |
tonna |
o‘sish sur’ati, % da |
tonna |
o‘sish sur’ati, % da |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
11 572,0 |
79,7 |
11 837,7 |
102,3 |
14 125,0
|
119,3
|
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga |
- |
- |
6,0 |
- |
72,0
|
12,0 m.
|
|
Mevalar va rezavorlar –jami |
28 638,0 |
109,0 |
30 131,1 |
105,2 |
30 413,0
|
100,9
|
|
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
|
fermer |
8 619,0 |
120,9 |
12 004,3 |
139,3 |
12 584,0 |
104,8 |
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
19 167,0 |
106,0 |
17 286,2 |
90,2 |
17 685,0 |
102,3 |
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga |
852,0 |
80,4 |
840,6 |
98,7 |
145,0 |
17,2 |
|
Uzum –jami |
46 776,0 |
110,0 |
41 845,4 |
89,5 |
41 883,0 |
100,1 |
|
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
|
fermer |
16 865,0 |
110,7 |
22 870,7 |
135,6 |
20 469,0 |
89,5 |
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
17 010,0 |
102,4 |
17 059,9 |
100,3 |
20 957,0
|
122,8 |
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga |
12 901,0 |
121,0 |
1 914,8 |
14,8 |
456,0 |
23,8 |
Yig‘ib olingan dehqonchilik mahsulotlarini o‘rtacha hosildorligi, s/ga
Ko‘rsatkichlar nomi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
Don va dukkakli don ekinlari - jami |
64,6 |
44,7 |
34,8 |
shu jumladan: |
|
|
|
fermer xo‘jaliklari |
64,5 |
45,9 |
35,2 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
69,5 |
53,8 |
32,8 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
28,3 |
12,2 |
30,9
|
Paxta xomashyosi |
31,5 |
28,6 |
41,7 |
shu jumladan: |
|
|
|
fermer xo‘jaliklari |
31,5 |
30,3 |
44,9
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
- |
16,3 |
2,3
|
Kartoshka |
194,4 |
204,5 |
177,7
|
shu jumladan: |
|
|
|
fermer xo‘jaliklari |
100,0 |
196,6 |
112,1
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
202,0 |
205,6 |
208,6
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
- |
150,0 |
169,6
|
Sabzavotlar – jami |
135,1 |
193,7 |
152,8
|
shu jumladan: |
|
|
|
fermer xo‘jaliklari |
235,6 |
235,1 |
128,3
|
davomi
Ko‘rsatkichlar nomi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
105,5 |
172,8 |
162,3
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
36,9 |
84,2 |
86,0
|
Oziq bop poliz – jami |
144,9 |
243,3 |
177,3
|
shu jumladan: |
|
|
|
fermer xo‘jaliklari |
193,7 |
240,7 |
88,0
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
43,3 |
245,3 |
195,4
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
- |
100,0 |
240,0
|
Mevalar va rezavorlar –jami |
149,9 |
167,0 |
99,9
|
shu jumladan: |
|
|
|
fermer xo‘jaliklari |
135,7 |
113,0 |
84,6
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
159,3 |
215,5 |
109,7 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
118,8 |
122,1 |
63,0 |
Uzum – jami |
183,7 |
179,0 |
127,4 |
shu jumladan: |
|||
fermer xo‘jaliklari |
324,5 |
232,2 |
125,3 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
144,6 |
161,5 |
182,0 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
- |
60,6
|
9,4
|
Chorvachilik
2023-yilning 1-yanvar holatiga chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmi 2 281,8 mlrd. so‘mni yoki 2022-yilning mos davriga nisbatan 101,5 % ni tashkil qildi. Ishlab chiqarilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining umumiy hajmida chorvachilik mahsulotlarining ulushi 55,6 % ni tashkil etdi.
Chorvachilik sohasining ichki imkoniyatlarini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlarning izchil amalga oshirilib borilayotganligi, shuningdek, ularga davlat tomonidan tizimli yordam ko‘rsatilib kelinayotganligi chorva mollari bosh sonining ko‘payishiga, ichki iste’mol bozorlarini chorvachilik mahsulotlari bilan to‘ldirishga imkon yaratdi.
Chorva mollari va parrandalar bosh sonida xo‘jaliklar toifalarining ulushi
2023-yilning 1-yanvar holatiga
|
|
|
|
|
|
1-yanvar holatiga xo‘jaliklar toifalari bo‘yicha
chorva mollari va parrandalar bosh soni
Chorvachilik ko‘rsatkichlari |
2021-yil |
2022-yil |
2023-yil |
|
||||
bosh |
o‘sish sur’ati, |
bosh |
o‘sish sur’ati, |
bosh |
o‘sish sur’ati, |
|
||
|
||||||||
Yirik shoxli qoramollar, jami |
155 007 |
108,0 |
155 795
|
100,5 |
161 703 |
103,8 |
|
|
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|||
fermer |
7 932 |
114,7 |
8 522 |
107,4 |
9 222 |
108,2 |
|
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
144 075 |
108,2 |
144 265 |
100,8 |
151 510 |
100,9 |
|
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
3 000 |
88,1 |
3 008 |
100,3 |
971 |
32,3 |
|
|
shundan, sigirlar |
66 678 |
101,8 |
66 950 |
101,6 |
68 142
|
101,8 |
||
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
|
|
fermer |
2 195 |
103,6 |
2 976 |
127,9 |
3 021
|
101,5 |
|
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
64 310 |
101,7 |
63 857 |
99,3 |
64 758
|
101,4 |
|
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
173 |
114,4 |
117
|
68,0 |
363 |
3,1 m. |
|
|
Qo‘y va echkilar, jami |
168 880 |
100,5 |
174 160 |
103,1 |
171 664 |
98,6 |
|
|
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|||
fermer |
12 312 |
102,2 |
16 664
|
135,3
|
12 313 |
73,9 |
|
|
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
154 185 |
105,0 |
157 347 |
102,1 |
158 757 |
100,9 |
|
|
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
2 383 |
109,9 |
149 |
6,3 |
594 |
4,0 m. |
|
|
davomi
Chorvachilik ko‘rsatkichlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
bosh |
o‘sish sur’ati, |
bosh |
o‘sish sur’ati, |
bosh |
o‘sish sur’ati, |
|
|
|
|
|
|
|
|
Otlar, jami |
2 008 |
111,2 |
2 221 |
110,6 |
2 569,0
|
111,9
|
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
720 |
106,4 |
898 |
124,7 |
1 178 |
108,7 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
1 193 |
109,3 |
1 199 |
100,5 |
1 224 |
101,7 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
95 |
2,5 m. |
124 |
130,5 |
167 |
20,9 m. |
Parrandalar |
1 190 955 |
114,9 |
1 097 087 |
100,2 |
1 114 641 |
101,6 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
95 130 |
131,2 |
215035 |
2,1 m. |
244 710 |
113,8 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
506 823 |
136,6 |
532 341 |
104,4 |
505 724 |
95,0 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
589 002 |
99,3 |
349 711 |
78,9 |
364 207 |
104,1 |
Asalari oilalari soni, dona |
1 563,0 |
102,1 |
1 625 |
103,9 |
- |
- |
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
200 |
153,8 |
337 |
168,5 |
- |
- |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
1 323 |
98,5 |
1 288 |
97,3 |
- |
- |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
40 |
69 |
- |
- |
- |
- |
2022-yilda asosiy turdagi chorvachilik mahsulotlarini yetishtirishda xo‘jaliklar toifalarining ulushi
Xo‘jaliklar toifalari bo‘yicha asosiy turdagi
chorvachilik mahsulotlarini yetishtirish
Chorvachilik mahsulotlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
tonna |
o‘sish |
tonna |
o‘sish |
tonna |
o‘sish |
|
Go‘sht ishlab chiqarish, jami, |
38 356,5 |
99,3 |
39 673,3 |
103,4 |
38 733,7 |
97,6 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
479,6 |
128,4 |
832,2 |
173,5 |
1 118,1 |
134,4 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
33 911,4 |
104,8 |
34 869,1 |
102,8 |
33 364,2 |
95,7 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
3 965,5 |
67,3 |
3 972,0 |
100,2 |
4 251,4 |
107,0 |
davomi
Chorvachilik mahsulotlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
tonna |
o‘sish |
tonna |
o‘sish |
tonna |
o‘sish |
|
|
|
|
|
|
|
|
Sog‘ib olingan sut – jami |
149 565,4 |
103,1 |
152 290,1 |
101,8 |
160 465,4 |
105,4 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
4 867,8 |
108,3 |
6 069,3 |
124,7 |
18 009,0 |
3,0 m. |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
144 111,0 |
102,7 |
145 616,4 |
101,0 |
142 189,0 |
97,6 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
586,6 |
2,9 |
604,4 |
103,0 |
267,4 |
44,2 |
Olingan tuxum – jami (ming dona) |
64 333,0 |
119,7 |
58 570,3 |
91,0 |
69 608,8 |
118,8 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
fermer |
14 403,8 |
111,8 |
16 147,5 |
112,1 |
16 149,8 |
100,0 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
36 509,0 |
110,0 |
36 586,8 |
100,2 |
44 989,0 |
123,0 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
13 420,2 |
175,3 |
5 836,0 |
43,5 |
8 470,0 |
145,1 |
Qirqib olingan jun |
360,1 |
103,3 |
355,7 |
98,8 |
455,2 |
128,0 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
18,3 |
181,2 |
17,6 |
96,2 |
21,3 |
121,0 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
337,1 |
100,2 |
337,8 |
100,2 |
433,7 |
128,4 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
4,7 |
2,2 m. |
0,3 |
6,4 |
0,2 |
66,7 |
davomi
Ko‘rsatkichlar nomi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
tonna |
o‘sish |
tonna |
o‘sish |
tonna |
o‘sish |
|
|
|
|
|
|
|
|
Olingan asal |
71,7 |
104,8 |
62,4 |
87,0 |
72,7 |
116,5 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
12,9 |
103,2 |
3,8 |
29,5 |
10,0 |
2,6 m. |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
58,3 |
104,5 |
58,6 |
100,5 |
60,2 |
102,7 |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
0,5 |
5,0 m. |
- |
- |
2,5 |
- |
Pilla |
344,4 |
101,7 |
328,2 |
95,3 |
384,6 |
117,2 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
283,3 |
131,5 |
328,2 |
95,3 |
384,6 |
117,2 |
Ovlangan baliqlar |
8 539,6 |
191,9 |
7 109,3 |
83,3 |
5 158,7 |
72,6 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
fermer |
5 249,2 |
182,2 |
5 467,6 |
104,2 |
4 779,6 |
87,4 |
dehqon va tomorqa xo‘jaliklari |
55,9 |
118,2 |
- |
- |
- |
- |
qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar |
3 234,5 |
2,1 m. |
1641,7 |
50,8 |
379,1 |
23,1 |
|
|
|
|
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari – hisobot davrida fermer xo‘jaliklarida, dehqon va tomorqa xo‘jaliklarida va qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarda yetishtirilgan dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarining jami qiymatini belgilab, qishloq xo‘jaligida yetishtirishning umumiy hajmini ifodalaydi.
Dehqonchilik mahsuloti – hisobot davrida yetishtirilgan qishloq xo‘jaligi ekinlarining yalpi hosili va boshqa dehqonchilik mahsulotlarining qiymatini hamda ko‘p yillik yosh ko‘chatlarni o‘stirish qiymati va yil boshidan yil oxirigacha tugallanmagan yetishtirish qiymatlarining o‘zgarishi yig‘indisidir.
Chorvachilik mahsuloti – mollar, parrandalar va boshqa chorva mollarini o‘stirish, sut, tuxum, jun, asal va boshqa chorvachilik mahsulotlari yetishtirish qiymatlarini o‘z ichiga oladi.
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari hajmi indekslarini hisoblashda ularning solishtirma narxlardagi qiymatidan foydalaniladi.
Ovchilik – ovchilik va yovvoyi hayvonlarni tutish, bu sohalarda xizmat ko‘rsatish shuningdek, parvarishxona va fermalarda hayvonlarni saqlash, ko‘paytirish va davolash xarajatlari hisobga olinadi.
O‘rmon xo‘jaligi – o‘rmon va o‘rmon resurslaridan foydalanish kabi faoliyat turlarini o‘z ichiga oladi. O‘rmon xo‘jaliklari tomonidan olib borilayotgan ishlar o‘rmonlarning holatini yaxshilash, ularni uzluksiz yangilash, zararkunandalar, kasalliklar va noqonuniy kesishdan himoya qilish, sanitariya va yong‘inga qarshi dasturlarni ishlab chiqarish kiradi. O‘rmon xo‘jaligi mahsulotlariga terak, eman, qayin, sosna, qoraqarag‘ay va boshqa shu kabi daraxtlar ko‘chatlarini olish va yetishtirish ham hisobga olinadi. Shuningdek, yovvoyi holda o‘suvchi qo‘ziqorin va tryufellar, rezavor mevalar, yong‘oqlar va boshqalarni terib olingani ushbu tarmoqda hisobga olinadi.
Baliqchilik xo‘jaligi – ovlangan baliq, suv bioresurslari va akvakultura sohalarining mahsuloti va ko‘rsatilgan xizmatlar hajmini shuningdek, ushbu sohani rivojlantirish, zaxiralarni ko‘paytirish va yaxshilashni o‘z ichiga oladi.
Qishloq xo‘jaligi ekinlarining yig‘ilgan yalpi hosili qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar, fermer, dehqon va tomorqa xo‘jaliklarida asosiy va takroriy, bog‘larning qator oralaridagi qishloq xo‘jaligi ekinlaridan yig‘ib olingan mahsulotlar hajmini o‘z ichiga oladi.
Fermer xo‘jaliklari – ijaraga berilgan yer uchastkalaridan foydalangan holda qishloq xo‘jaligi mahsulotini yetishtirish hamda qonun hujjatlarida ta’qiqlanmagan boshqa faoliyat turlari bilan shug‘ullanuvchi tadbirkorlik subyektidir.
Dehqon va tomorqa xo‘jaliklari – oilaviy mayda tovar xo‘jaligi bo‘lib, oila a’zolarining shaxsiy mehnati asosida, meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish uchun oila boshlig‘iga berilgan yer uchastkasida qishloq xo‘jaligi mahsuloti yetishtiradi va realizatsiya qiladi.
Dehqon xo‘jaligidagi faoliyat tadbirkorlik faoliyati jumlasiga kiradi hamda dehqon xo‘jaligi a’zolarining istagiga ko‘ra yuridik shaxs tashkil etgan holda va yuridik shaxs tashkil etmasdan amalga oshirilishi mumkin.
Qishloq xo‘jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar – qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtiruvchi, qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishiga xizmat qiluvchi, xo‘jalik yuritish jarayonida yerga hamda boshqa ishlab chiqarish mulklariga egalik qiluvchi yuridik shaxs huquqiga ega xo‘jalik yurituvchi subyekt hisoblanadi.
Mollar bosh soni – xo‘jalik toifalari bo‘yicha barcha yosh guruhlaridagi asosiy turdagi chorva mollarini o‘z ichiga oladi (yirik shoxli qoramollar, shu jumladan sigirlar, qo‘y va echkilar, cho‘chqalar va h.k.)
Go‘sht yetishtirish – so‘yish uchun sotilgan hamda o‘z xo‘jaligida so‘yilgan barcha turdagi qishloq xo‘jaligi hayvonlari va parrandalarning tirik vaznini o‘z ichiga oladi.
Sut yetishtirish – yosh mollarga ichirish uchun sog‘ib olingan sut va og‘iz sutini qo‘shgan holda, haqiqatda sog‘ib olingan sigir, echki, qo‘y, biya va tuya sutlari bilan aniqlanadi. Buzoqlar emgan sut yalpi yetishtirishga kiritilmaydi.
Tuxum yetishtirish – barcha turdagi parrandalardan olingan hamda kurk tovuqlar bilan va inkubatorda jo‘ja ochish uchun sarflangan tuxumlar miqdorini o‘z ichiga oladi.
Jun yetishtirish – xo‘jalikning ichki ehtiyojlariga sarflangani hamda junni saqlash va tashish jarayonida yo‘qotilganini qo‘shgan holda, qo‘y, echki, tuyalardan haqiqatda qirqib olingan natura vazndagi (qirqib olingandan keyingi vaznda) barcha junlarni o‘z ichiga oladi, bunga tullash juni, echki tiviti hamda takroriy qirqib olingan junlar ham qo‘shiladi.
|
INVESTITSIYA FAOLIYATI
2022-yilda asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarning hajmi 1 246,2 mlrd. so‘mni, tashkil etib o‘sish sur’ati 2021-yilga nisbatan 3,6 martaga yuqori. Samarqand viloyatidagi ulushi 6,6 % ni tashkil etdi.
|
Asosiy kapitalga o‘zlashtirilgan investitsiyalar |
|||||||||
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
||||||||
jami, mlrd. so‘m |
o‘sish sur’ati, % da |
ulushi, % da |
jami, mlrd. so‘m |
o‘sish sur’ati, % da |
ulushi, % da |
jami, mlrd. so‘m |
o‘sish sur’ati, % da |
ulushi, % da |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Samarqand viloyati |
14 656,4 |
128,8 |
100,0 |
15 641,6 |
98,7 |
100,0 |
18 917,1 |
111,6 |
100,0 |
|
Kattaqo‘rg‘on tumani |
249,6 |
127,0 |
1,7 |
317,3 |
117,6 |
2,0 |
1 246,2 |
3,6 m. |
6,6 |
|
Aholi jon boshiga
asosiy kapitalga investitsiya ko‘rsatkichlari
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
ming so‘m |
o‘sish sur’ati, |
ming so‘m |
o‘sish sur’ati, |
ming so‘m |
o‘sish sur’ati, |
|
|
|
|
|
|
|
|
Samarqand viloyati |
3 746,0 |
126,3 |
3 920,7 |
96,8 |
4 642,5 |
109,2 |
Kattaqo‘rg‘on tumani |
909,4 |
126,0 |
1 135,4 |
115,5 |
4 371,1 |
3,5 m. |
Kattaqo‘rg‘on tumanida aholi jon boshiga asosiy kapitalga
investitsiya ko‘rsatkichlari, ming so‘m
2022-yilda asosiy kapitalga investitsiyalarning moliyalashtirish manbalari bo‘yicha taqsimlanishi
Jami moliyalashtirish manbalari hisobidan, mlrd. so‘m |
1 246,2 |
shu jumladan: |
|
Davlat budjeti va maqsadli fondlar |
29,4 |
Asosan korxona va aholi mablag‘lari |
154,8 |
Tijorat banklari kreditlari va boshqa qarz mablag‘lari |
3,0 |
Xorijiy investitsiya va kreditlar |
1 059,0 |
Iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar ulushi, foizda
2022-yilda asosiy kapitalga kiritilgan xorijiy investitsiya
va kreditlarning taqsimlanishi
Jami xorijiy investitsiya va kreditlar, mln. so‘m |
1 218 991,0 |
ming AQSh doll. |
107 035,6 |
shu jumladan: |
|
Xorijiy investitsiyalar, mln. so‘m |
1 218 991,0 |
ming AQSh doll. |
107 035,6 |
To‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar, mln. so‘m |
1 218 991,0 |
ming AQSh doll. |
107 035,6 |
Xorijiy kreditlar, mln. so‘m |
- |
ming AQSh doll. |
- |
Hukumat kafolati ostidagi xorijiy kreditlar, mln. so‘m |
- |
ming AQSh doll. |
- |
Mulkchilik shakli davlat, nodavlat bo‘lgan tashkilotlar tomonidan
asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar
Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarning 36,1 mlrd. so‘mi davlat mulkchilik shaklidagi tashkilotlar tomonidan amalga oshirilib, jami investitsiya hajmidagi ulushi
2,9 foizni tashkil qildi.
Mulkchilikning nodavlat shaklidagi tashkilotlari tomonidan 1 210,1 mlrd. so‘mlik investitsiyalar o‘zlashtirilib, ulushi 97,1 foizni tashkil qildi.
Mulkchilik shakllari bo‘yicha asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
mlrd. so‘m |
ulushi, |
mlrd. so‘m |
ulushi, |
mlrd. so‘m |
ulushi, |
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
249,6 |
100,0 |
317,3 |
100,0 |
1 246,2 |
100,0 |
Davlat mulkchiligi |
45,4 |
18,2 |
51,1 |
16,1 |
36,1 |
2,9 |
Nodavlat mulkchiligi |
204,2 |
81,8 |
266,2 |
83,9 |
1 210,1 |
97,1 |
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Nomoliyaviy aktivlarga kiritilgan investitsiyalar bu – real mablag‘larni yaratishga yo‘naltirilgan investitsiyalar bo‘lib, quyidagilarni o‘z ichiga oladi: asosiy kapitalga o‘zlashtirilgan investitsiyalar, kapital ta’mirlashga xarajatlar, nomoddiy aktivlarga kiritilgan investitsiyalar (patentlar, litsenziyalar, dasturiy mahsulotlar, yer maydonlaridan va tabiiy resurslardan foydalanish huquqlari va boshqalar).
Asosiy kapitalga o‘zlashtirilgan investitsiyalarga - barcha turdagi qurilish ishlariga qilingan xarajatlar; asbob-uskunalarni montaj qilish bo‘yicha xarajatlar; mashina, asbob-uskunalar (montaj talab etiladigan va talab etilmaydigan), transport vositalari, jihoz va xo‘jalik inventarini sotib olish; boshqa kapital ishlar va xarajatlar kiradi. Asosiy kapitalga o‘zlashtirilgan investitsiyalar hajmlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar, ilgari boshqa tashkilotlarning asosiy fondlarida hisobga olingan asbob-uskunalar, binolar va inshootlar (yoki ularning ehtiyot qismlari)ni sotib olishga qilingan xarajatlarsiz keltirilgan.
Chet el investitsiyalari – asosan kelgusida foyda olish maqsadida, O‘zbekiston Respublikasi hududidagi korxona va tashkilotlarga kiritilgan chet el kapitali.
Investorlar – yuridik va jismoniy shaxslar bo‘lib, qarorlarni qabul qiluvchi va o‘z mablag‘lari, qarz mablag‘lari yoki jalb qilingan mablag‘larni investitsiya ko‘rinishida investitsion loyihalarga kiritishni amalga oshiruvchi hamda ulardan maqsadli foydalanilishini ta’minlab beruvchi investitsion faoliyat subyektlari hisoblanadi.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar bu – korxonaga to‘liq egalik qiluvchi yoki korxona aksionerlik kapitalining 10 foizidan kam bo‘lmagan qismini nazorat qiluvchi, ya’ni korxonani boshqarishda ishtirok etish huquqigi ega bo‘lgan, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investor yuridik yoki jismoniy shaxs tomonidan kiritilgan investitsiyalar.
Reinvestitsiya - investitsiyalar bo‘yicha daromadlar ko'rinishida olingan va ishlab chiqarishni kengaytirish uchun yo‘naltirilgan mablag'lar; investorning faoliyati natijasida olingan foydani (daromadni) muomalaga kiritish (qayta investitsiyalash).
Davlat mulkchiligi- mulkchilik shakllaridan biri, davlatga qarashli va uning o‘z vazifalarini bajarishi uchun zarur barcha mol-mulklar va mulkiy huquqlardir.
Asosiy kapital – kapitalning asosiy ishlab chiqarish vositalari ni oʻz ichiga oluvchi, iqtisodiy jihatdan oʻz qiymatini ishlab chiqarilgan tovarlarga asta-sekin va uzoq muddatda oʻtkazib boruvchi qismi. Asosiy kapital pul shaklida uskuna, mashina-mexanizmlar, bino-inshootlar va boshqalar qiymatidan iborat boʻlib, ular sotib olingan paytdagi bozor narxi bilan hisoblanadi. Asosiy kapital qiymatining bir qismi har yili mahsulotning ishlab chiqarish va sotish xarajatlariga kiradi va amortizatsiya ajratmalari tarzida maxsus amortizatsiya fondida jamgʻariladi.
Investitsiya loyihasi – iqtisodiy, ijtimoiy va boshqa manfaat ko‘rish maqsadida investitsiyalar kiritgan holda oldindan belgilangan muddat mobaynida amalga oshiriladigan o‘zaro bog‘liq tadbirlar va ishlar majmui.
Kapital- sarmoya, keng ma’noda o‘z egasiga daromad keltirish xususiyatiga ega bo‘lgan jami vositalar va mablag‘lar; yangi qiymat keltiruvchi, o‘zini-o‘zi ko‘paytiruvchi qiymat.
Moliyaviy investitsiyalar- mulkka egalik qilish va mulkdan daromad olish bilan bog‘liq bo‘lgan aksiya, obligatsiya va boshqa qimmatli qog‘ozlar orqali qo‘yilmalar kiritish.
Chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalar - aksiyalarining (ulushlari, paylarining) yoki ustav jamg‘armasining kamida o‘ttiz foizini chet el investitsiyalari tashkil etadigan korxonalar.
|
QURILISH ISHLARI
Kattaqo‘rg‘on tumanida 2022-yilda 427,5 mlrd. so‘mlik qurilish ishlari bajarilib, o‘sish sur’ati 2021-yilga nisbatan 190,3 foizni tashkil etib, Samarqand viloyatidagi ulushi 4,8 foizni tashkil qildi.
|
Bajarilgan qurilish ishlari |
||||||||
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||||||
mlrd. so‘m |
o‘sish sur’ati, % da |
ulushi, % da |
mlrd. so‘m |
o‘sish sur’at, |
ulushi, % da |
mlrd. so‘m |
o‘sish sur’at, |
ulushi, % da |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Samarqand viloyati |
5 755,3 |
111,7 |
100,0 |
7 385,7 |
117,8 |
100,0 |
8 895,4 |
111,8 |
100,0 |
Kattaqo‘rg‘on tumani |
171,4 |
101,7 |
3,8 |
208,5 |
111,5 |
2,8 |
427,5 |
190,3 |
4,8 |
Aholi jon boshiga qurilish ishlari hajmi
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
ming so‘m |
o‘sish sur’ati, |
ming so‘m |
o‘sish sur’ati, |
ming so‘m |
o‘sish sur’ati, |
|
|
|
|
|
|
|
|
Samarqand viloyati |
1 471,0 |
109,6 |
1 851,3 |
115,5 |
2 183,0 |
109,4 |
Kattaqo‘rg‘on tumani |
624,2 |
132,0 |
746,1 |
109,7 |
1 499,5 |
186,4 |
Mulkchilik shakli davlat, nodavlat bo‘lgan tashkilotlar tomonidan
bajarilgan qurilish ishlari
2022-yilda Davlat mulkchilik shaklidagi tashkilotlar tomonidan 16,7 mlrd. so‘mlik qurilish ishlari amalga oshirilib, jami qurilish ishlari hajmidagi ulushi 3,9 foizni tashkil qildi.
Nodavlat mulkchilik shaklidagi tashkilotlar tomonidan 412,1 mlrd. so‘mlik qurilish ishlari amalga oshirilib, jami qurilish ishlari hajmidagi ulushi 96,1 foizni tashkil qildi.
Mulkchilik shakllari bo‘yicha qurilish ishlari hajmi
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
mlrd. so‘m |
ulushi, |
mlrd. so‘m |
ulushi, |
mlrd. so‘m |
ulushi, |
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
171,4 |
100,0 |
208,5 |
100,0 |
427,5 |
100,0 |
Davlat mulkchiligi |
2,6 |
1,5 |
5,8 |
2,8 |
16,7 |
3,9 |
Nodavlat mulkchiligi |
168,9 |
98,5 |
202,7 |
97,2 |
412,1 |
96,1 |
Yangi qurilish va rekonstruksiya hisobiga
turar joylar va ijtimoiy obyektlarni ishga tushirish
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Turar joylar, ming kv.m |
53,1 |
50,0 |
30,7 |
Umumta’lim maktablari, |
- |
840 |
240 |
Suv tarmoqlari, km |
3,8 |
1,0 |
24,4 |
Gaz tarmoqlari, km |
1,0 |
- |
- |
2022-yilda subyektlar turlari bo‘yicha qurilish ishlari hajmi
|
Hajmi (mlrd. so‘m) |
O‘sish sur’ati (% da) |
|
|
|
Jami |
427,5 |
190,3 |
Yirik korxonalarda |
2,4 |
- |
Kichik korxona va mikrofirmalarda |
366,0 |
2,6 m. |
Norasmiy sektorlarda |
59,1 |
68,3 |
2022-yilda subyektlar turlari bo‘yicha qurilish ishlari hajmi
(jami hajmga nisbatan)
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Buyurtmachilar – investitsion jarayonning qatnashchilari. Buyurtmachi sifatida investorning o‘zi, shuningdek, investor tomonidan amaldagi korxonalarni, binolarni, inshootlarni yangi qurilishi, qayta ta’mirlash, kengaytirish va texnik qayta qurollantirishni amalga oshirishlari uchun vakil etib tayinlangan jismoniy va yuridik shaxslar faoliyat ko‘rsatishlari mumkin. Shu bilan birga buyurtmachi investitsion jarayon qatnashchilarining tadbirkorlik va boshqa faoliyatiga, agarda ular orasidagi shartnomada nazarda tutilmagan bo‘lsa, aralashmasliklari lozim.
Pudratchi – kapital qurilish uchun pudrat shartnomasi asosida bino va inshootlarni qurish bo‘yicha qurilish-montaj, qayta ta’mirlash, kapital ta’mirlash hamda texnologik va boshqa uskunalarni montaj qilish, sozlash va boshqa pudrat ishlarini bajarish bilan shug‘ullanadi.
Qurilish — biror inshootni tayyorlash jarayoni, shuningdek, shunday jarayon ketayotgan joydir. Qurilish murakkab jarayon boʻlib, unda bir necha vazifalar amalga oshiriladi. Bu jarayon moddiy ishlab chiqarishning yirik sohalaridan biri bo‘lib, turli maqsadlardagi bino va inshootlarni qurish va rekonstruksiya qilish; ishni yuritish uchun foydalaniladigan hudud bilan birga qurilayotgan bino (inshoot); keng manoda yaratuvchilik jarayoni hisoblanadi.
Rekonstruksiya — mavjud narsani yaxshilash, amaliy ahamiyatini oshirish, takomillashtirish maqsadida tubdan qayta qurish jarayonidir. Bunda qoldiklariga, yozma manbalarga asoslanib, biror narsa qiyofasini yoki dastlabki koʻrinishini tiklash, qurish hisoblanadi. Rekonstruksiya chizma, rasm, tasvir, loyiha va h.k. orqali amalga oshiriladi.
Kapital ta'mirlash — qurilish konstruksiyalarini, shuningdek, muhandislik jihozlarini kommunikatsiyalar bilan tiklash yoki to‘liq almashtirish tushuniladi. Amalda kapital ta'mirlash binoning tashqi ko'rinishini to‘liq yoki qisman yangilashda ifodalanishi mumkin.
Joriy ta’mirlash - bu xizmat ko‘rsatilayotgan obyektni shikastlanish va nosozliklardan o‘z vaqtida va tizimli ravishda himoya qilishga qaratilgan tadbirlar tushuniladi.
Pudrat shartnomasi — fuqarolik-huquqiy bitim, unga koʻra, bir taraf (pudratchi) ikkinchi taraf (buyurtmachi)ning topshirigʻiga binoan, muayyan ishni bajarish va uning natijasini buyurtmachiga belgilangan muddatda topshirish majburiyatini oladi. Buyurtmachi esa, ish natijasini qabul qilib olish va buning uchun haq toʻlash majburiyatini oladi.
Modernizatsiya, modernizatsiyalash - biror narsani yangilash, unga zamonaviy tus berish, uni zamonaviy talablarga muvofiq o‘zgartirish. Modernizatsiya qilishda mashina, apparat, turli texnologik qurilmalar, muhim kashfiyotlar texnika taraqqiyoti talablariga muvofiq qayta ishlanadi.
|
ISTE’MOL BOZORI
Savdo va ovqatlanish faoliyati bilan shug‘illanuvchi korxonalar soni
birlik
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Ulgurji savdo faoliyati bilan shug‘ullanuvchi korxonalar |
61 |
112 |
123 |
Chakana savdo faoliyati bilan shug‘ullanuvchi korxonalar |
400 |
710 |
737 |
Umumiy ovqatlanish faoliyati bilan shug‘ullanuvchi korxonalar |
84 |
153 |
206 |
Chakana savdo tovar aylanmasi tarkibi
(2022-yil)
2022-yil yakunida tumanning chakana savdo tovar aylanmasi 1 467,7 mlrd. so‘mni tashkil etib, 2021-yilning mos davriga nisbatan 41,7 foizga o‘sdi. Shu jumladan, yirik korxonalarning tovar aylanmasi 8,9 mlrd. so‘mni (1,1 foizga o‘sdi), kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari tovar aylanmasi 1 458,8 mlrd.so‘mni (142,1 foizga yetdi), shundan, uyushmagan savdo tovar aylanmasi 158,2 mlrd. so‘mni (o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 78,7 foizni) tashkil qildi.
Ulgurji va chakana savdo tovar aylanmasi hajmi
|
2020-yil |
2019- yilga nisbatan, % da |
2021-yil |
2020-yilga nisbatan, % da |
2022-yil |
2021-yilga nisbatan, % da |
|
|
|
|
|
|
|
Chakana savdo tovar aylanmasi, mlrd. so‘m |
738,0 |
118,2 |
944,4 |
114,8 |
1 467,7 |
141,7 |
Tumanning umumiy chakana savdo tovar aylanmasidagi ulushi, % da |
4,4 |
- |
4,4 |
- |
5,8 |
- |
aholi jon boshiga chakana savdo tovar aylanmasi, ming so‘m |
2 688,3 |
116,1 |
3 378,9 |
112,8 |
5 148,1 |
138,9 |
Ulgurji savdo tovar aylanmasi mlrd. so‘m |
101,7 |
25,3 |
118,7 |
104,4 |
251,0 |
185,2 |
Chakana savdo tovar aylanmasi tarkibi
(2022-yil)
Ulgurji savdo hajmi
(2022-yil, mlrd. so‘m)
Chakana savdo tovar aylanmasi o‘sish sur’atlarining
oylar kesimida dinamikasi
(2022-yil, % da)
Chakana savdo – savdo sohasida yakuniy iste’mol uchun aholiga tovarlarni donalab yoki ko‘p bo‘lmagan miqdorlarda naqd pulga sotishni nazarda tutuvchi faoliyat, ya’ni tovarlarni foydalanish sohasidan shaxsiy yoki umumiy iste’mol sohasiga o‘tgan vaqtdagi harakatining yakuniy bosqichini ifodalaydi.
Chakana tovar aylanmasi – tovarlarni sotish tarmoqlaridan qat’iy nazar, aholiga iste’mol tovarlarini naqd hisob-kitob asosida yoki plastik kartochkalari, kredit kartochkalari, banklarning hisob cheklari orqali (bu ham naqd hisob-kitob asosida sotish kabi hisobga olinadi) sotilgan qiymati.
Umumiy ovqatlanish – yuridik shaxslar tomonidan pazandachilik mahsulotlarini tayyorlashga, sotishga va iste’molini tashkil qilishga ixtisoslashtirilgan faoliyatni amalga oshirish.
Umumovqatlanish aylanmasi – joyida aholiga iste’mol uchun, shuningdek, turli kontingentdagi aholini ovqatlanishini tashkil qilish uchun tashkilot va yakka tadbirkorlarga o‘zi ishlab chiqargan kulinariya mahsulotlarini (taom, kulinariya mahsulotlari va yarimfabrikatlar), shuningdek, kulinariya ishlovisiz sotib olingan tovarlarni (unli, qandolatli va non mahsulotlari) sotishdan tushgan tushumni ifodalaydi.
Tovar zaxiralari – chakana savdo korxonalari balansida turgan va kelgusida sotish uchun mo‘ljallangan tovarlar qoldig‘i.
Tovar aylanmasining tovar tuzilmasi – umumiy savdoda nisbiy ko‘rsatkich – jamiga nisbatan foiz hisobidagi solishtirma og‘irlik (ulush) yordamida aks etadigan, umumiy tovar aylanmasi hajmidagi alohida tovar va tovar guruhlari o‘rtasidagi nisbat, ya’ni tovar aylanmasi tarkibi.
Ulgurji savdo – tijorat maqsadlarida yoki o‘zining ishlab chiqarish-xo‘jalik ehtiyojlariga foydalanish uchun, xarid qilingan tovarlarni naqd pulsiz hisob-kitoblar shakli bo‘yicha sotish.
Iste’mol tovarlari – yakuniy iste’molga (oilaviy yoki shaxsiy) qaratilgan, bevosita inson ehtiyojini qondiradigan tovarlar va xizmatlar.
Texnik-ishlab chiqarishga mo‘ljallangan mahsulotlar – ishlab chiqarish iste’moli uchun mo‘ljallangan mahsulot: xomashyo, materiallar, yoqilg‘i, butlovchi instrumentlar, mashinalar, ehtiyot qismlar, yarimfabrikatlar va boshqalarni o‘z ichiga oladi.
Ulgurji savdo tovar aylanmasi – tuzilgan shartnomalar bo‘yicha tijorat maqsadlarida (kelajakda qayta ishlash yoki sotish) yoki o‘zining ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun naqd pulsiz hisob-kitob shaklida tovarlar sotishdan tushumni ifodalaydi.
|
XIZMATLAR SOHASI
Dunyo iqtisodiyoti rivojlanishining eng muhim qonuniyatlaridan biri, iqtisodiy o‘sishning o‘zaro bog‘liqligi va milliy iqtisodiyotda xizmatlarning tobora ortib borayotgan roli hisoblanadi, bu xizmatlar sohasida foydalaniladigan mehnat, moddiy va moliyaviy resurslar ulushining ortishi bilan izohlanadi.
Jamiyatning rivojlanishi hamda ishlab chiqarish kuchlarining o‘sishi bilan xizmatlar sohasining muayyan rivojlanishi yuz beradi. Hozirgi kunda sohada ish bilan bandlikning oshishi, mehnatni texnik jihozlanishining o‘sishi va ilg‘or texnologiyalarning joriy etilishi kuzatilmoqda.
Xizmatlar sohasi bu - korxonalar, tashkilotlar, shuningdek, jismoniy shaxslar tomonidan ko‘rsatiladigan turli xil turdagi xizmatlar, ishlab chiqarishni o‘z ichiga olgan umumlashtirilgan toifadir. Ushbu soha ko‘pincha rivojlangan zamonaviy infratuzilma tufayli sanoatdan keyingi iqtisodiy tuzilma tarzida ko‘riladi.
|
2023-yilning 1-yanvar holatiga korxona va tashkilotlarning umumiy sonida
xizmatlar sohasida faoliyat ko‘rsatayotganlarining ulushi, % da
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
2023-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra, xizmatlar sohasida faoliyat ko‘rsatayotgan korxona va tashkilotlarning ulushi – 62,2 %, sanoat – 16,0 %, qurilish – 5,1 % va qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi sohasida esa 16,7 % tashkil qildi.
Xizmatlar sohasi ishlab chiqarish unumdorligi va samaradorligini oshirishga yordam beradigan turli xil faoliyat turlarini o‘z ichiga oladi.
Mazkur soha xalqaro korporatsiyalar, banklar, aviakompaniyalar, kompyuter markazlari, telekommunikatsiyalar, sug‘urta, yuridik va konsalting firmalari, davlat va nodavlat tashkilotlari, shuningdek, notijorat tashkilotlarini qamrab oladi.
Xizmatlar sohasida faoliyat ko‘rsatayotgan korxonalarning toifalari, birlik
|
2021-yil |
2022-yil |
2023-yil |
|
|
|
|
Xizmatlar sohasi korxonalari, jami |
1 102 |
1 470 |
1 745 |
|
162 |
242 |
250 |
|
940 |
1 228 |
1 495 |
|
1 |
1 |
2 |
Xizmatlar sohasida yangi tashkil etilgan korxonalar soni, birlik
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Xizmatlar sohasi korxonalari, jami |
226 |
368 |
294 |
|
6 |
4 |
6 |
|
220 |
364 |
288 |
Iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha bozor xizmatlari ishlab chiqarish
(mln. so‘m)
Iqtisodiy faoliyat turlari |
2020-yil |
o‘sish sur’ati, |
2021-yil |
o‘sish sur’ati, |
2022-yil |
o‘sish sur’ati, |
|
|
|
|
|
|
|
Xizmatlar – jami |
607 116,2 |
101,2 |
731 386,5 |
110,6 |
844 640,9 |
105,4 |
sh.j: asosiy turlari bo‘yicha: |
|
|
|
|
|
|
aloqa va axborotlashtirish xizmatlari |
46 152,9 |
106,5 |
54 028,7 |
115,7 |
66 762,4 |
121,2 |
moliyaviy xizmatlar |
59 614,0 |
122,7 |
64 442,8 |
106,0 |
75 172,5 |
110,7 |
transport xizmatlari |
159 979,9 |
100,0 |
213 499,2 |
121,4 |
247 041,6 |
108,0 |
shu jumladan: avtotransport xizmatlari |
159 307,6 |
102,9 |
205 023,1 |
116,7 |
240 452,9 |
109,6 |
yashash va ovqatlanish xizmatlari |
9 662,5 |
76,6 |
14 493,7 |
132,1 |
11 314,5 |
62,9 |
savdo xizmatlari |
182 801,9 |
98,3 |
234 832,2 |
115,0 |
257 449,3 |
97,9 |
ko‘chmas mulk bilan bog‘liq xizmatlar |
12 177,0 |
87,6 |
15 503,3 |
116,4 |
20 008,9 |
120,8 |
ta’lim sohasidagi xizmatlar |
8 536,6 |
104,2 |
10 496,4 |
114,3 |
13 939,1 |
123,9 |
sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlar |
6 071,4 |
115,9 |
9 899,4 |
150,0 |
14 702,2 |
134,1 |
ijara xizmatlari |
22 822,6 |
88,0 |
28 292,9 |
113,4 |
34 487,7 |
114,1 |
kompyuterlar va maishiy tovarlarni ta’mirlash bo‘yicha xizmatlar |
17 776,5 |
92,3 |
34 228,8 |
174,4 |
35 736,4 |
93,6 |
shaxsiy xizmatlar |
28 424,4 |
89,1 |
39 458,2 |
118,1 |
51 402,3 |
110,6 |
me’morchilik, muhandislik izlanishlari, texnik sinovlar va tahlil sohasidagi xizmatlar |
43 526,7 |
90,4 |
23,4 |
0,0 |
17,1 |
68,4 |
boshqa xizmatlar |
9 569,8 |
84,8 |
12 187,5 |
116,5 |
16 606,9 |
110,8 |
Davlatning iqtisodiy siyosatida axborot va aloqa xizmatlari (mobil aloqa, internet, raqamli televideniya va boshqalar) kabi zamonaviy xizmat turlarini, shuningdek, zamonaviy moliyaviy xizmat turlarini (bank xizmatlari, lizing, sug‘urta, audit, konsalting va boshqalar) rivojlantirish alohida ahamiyatga ega.
2022-yil yakunlari bo‘yicha tumanda ko‘rsatilgan bozor xizmatlari hajmi
844 640,9 mln. so‘mga yetdi. Uning nominal hajmi 113 254,4 mln. so‘mga oshdi. Taqqoslama ekvivalentda, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan o‘sish sur’ati 105,4 % ni tashkil etdi.
Eng yuqori o‘sish sur’atlari sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlar (134,1 %), ta’lim sohasidagi xizmatlar (123,9 %), aloqa va axborotlashtirish xizmatlari (121,2 %) hamda ko‘chmas mulk bilan bog‘liq xizmatlar (120,8 %) qayd etildi.
Uncha yuqori bo‘lmagan o‘sish sur’atlari yashash va ovqatlanish xizmatlarida (62,9 %) kabi xizmat turlarida qayd etildi.
Iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha ko‘rsatilgan
bozor xizmatlarining o‘sish sur’ati, % da
(2022-yil uchun)
Iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha xizmatlar tarkibi, % da
(2022-yil)
Hozirgi kunda xizmatlar soxasi ananaviy faoliyat turlari bilan cheklanib qolmay, jamoat hayotidagi ishtirokini doimiy ravishda kengaytirib boradi, ijtimoiy ishlab chiqarishga qo‘shilib boradi va iqtisodiyotning deyarli barcha sohalari bilan o‘ziga xos aloqalar orqali chambarchas bog‘liqdir.
2022-yil yakunlari bo‘yicha tumanda ko‘rsatilgan bozor xizmatlari hajmida yuqori ulush savdo xizmatlarida (30,5 %), transport xizmatlarida (29,2 %) va moliyaviy xizmatlar (8,9 %) hissasiga to‘g‘ri kelmoqda.
Uncha yuqori bo‘lmagan ulush yashash va ovqatlanish xizmatlarida
(1,3 %) hamda me’morchilik, muhandislik izlanishlari, texnik sinovlar va tahlil sohasidagi xizmatlar (0,0 %) qayd etildi.
Xizmatlar – iste’molchilar (yuridik va jismoniy shaxslar) holatini o‘zgartiruvchi yoki tovarlar, xizmatlar va moliyaviy aktivlar bilan ayirboshlashiga ko‘maklashadigan ishlab chiqarish faoliyatining natijasi hisoblanadi. |
Savdo bu – tovarlarning aylanishini, ularning ishlab chiqarish sohasidan iste’mol sohasiga o‘tishini ta’minlaydigan iqtisodiyot sohasidir. Ma’lum bir davlat ichida savdo tovarlarni zarur iste’molchiga yetkazib berish vazifasini bajaradi. |
Savdo xizmatlari hajmining dinamikasi
Yil yakunlariga ko‘ra savdo xizmatlarining ulushi bozor xizmatlari tarkibida yuqori (30,5 %) ko‘rsatkichni qayd etdi. Hajmi esa o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 22 617,1 mln. so‘mga ortib, 257 449,3 mln. so‘mni tashkil qildi.
Ma’lumki, xizmatlar sohasining rivojlanish darajasi aholining hududiy va ijtimoiy harakatchanligini, yangi xo‘jalik hududlarini o‘zlashtirish, ishlab chiqarish samaradorligini va moddiy mahsulotlar iste’molini oshirishni ta’minlaydi.
Aholi jon boshiga ko‘rsatilgan bozor xizmatlari hajmi 2021-yilda
2 962,5 ming so‘mni tashkil qilib, o‘sish sur’ati 103,3 % ga etdi. Bu ko‘rsatkich o‘tgan yilga nisbatan 345,7 ming so‘mga ortdi.
Aholi jon boshiga ko‘rsatilgan bozor
xizmatlarining hajmi va o‘sish sur’ati dinamikasi
2022-yilda iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha tumanda xizmatlar sohasida faoliyat ko‘rsatgan 228 ta korxonalar xizmatlar hajmini kamaytirgan.
Faoliyat turi |
Korxonalar soni, |
Xizmatlar hajmi, mln. so‘m |
Farqi |
|
2021-yil |
2022-yil |
|||
|
|
|
|
|
Jami |
228 |
76 563,1 |
28 079,5 |
-48 483,6 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
sanoat |
3 |
10 094,3 |
2 539,8 |
-7 554,5 |
qurilish |
4 |
6 668,2 |
2 697,8 |
-3 970,4 |
savdo |
160 |
44 603,9 |
16 035,8 |
-28 568,1 |
tashish va saqlash |
4 |
1 786,1 |
574,5 |
-1 211,6 |
yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar |
25 |
3 720,6 |
824,4 |
-2 896,2 |
axborot va aloqa |
2 |
367,8 |
126,5 |
-241,3 |
sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish |
1 |
168,9 |
109,1 |
-59,8 |
boshqa turlar |
29 |
9 153,3 |
5 171,6 |
-3 981,7 |
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Xizmat sohasi bu – korxonalar, tashkilotlar va shuningdek, jismoniy shaxslar tomonidan ko‘rsatiladigan har xil turdagi xizmatlarning takror ishlab chiqarilishini o‘z ichiga olgan umumlashtirilgan toifadir. Boshqacha qilib aytganda, bu savdo, kasbiy va maishiy xizmatlarni ko‘rsatishga ixtisoslashgan mamlakat iqtisodiyotining tarmog‘idir. Xizmatlar iste’molchilar (yuridik va jismoniy shaxslar) holatini o‘zgartiruvchi yoki tovarlar, xizmatlar yoki moliyaviy aktivlar bilan ayirboshlashiga ko‘maklashadigan ishlab chiqarish faoliyatining natijasi hisoblanadi. Xizmatning o‘ziga xos xususiyati, xizmatni bajarish va uni iste’mol qilish davrining bir xil vaqtga to‘g‘ri kelishi hisoblanadi.
Iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha xizmatlar hajmida ko‘rsatilgan xizmatlar uchun amaldagi bozor narxlari bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘i va aksizsiz hisoblangan to‘lovlar hisobga olinadi.
Xizmatlar oldi-sotdi obyekti sifatida chiqqanda va iqtisodiy ahamiyatga ega bo‘lgan (xizmatlarni ishlab chiqaruvchining sarf-xarajatlarini to‘laligicha yoki sezilarli darajada qoplaydigan) narxlarda sotilganda, bozor uchun ishlab chiqarilgan xizmatlar hisoblanadi.
“Ishlab chiqarilgan (ko‘rsatilgan) xizmatlar hajmi” statistik ko‘rsatkichi – ma’lum bir vaqt davomida ko‘rsatilgan xizmatlar qiymatini o‘lchovchi, iste’molchilarga (yuridik va jismoniy shaxslar, norezidentlarni qo‘shgan holda) ko‘rsatilgan xizmatlar qiymatini aks ettiradi.
Ishlab chiqarilgan (ko‘rsatilgan) xizmatlar hajmi bu – xizmatlar ishlab chiqarishga ixtisoslashgan va xizmat ko‘rsatish asosiy faoliyat turi hisoblanadigan barcha xizmatlar ishlab chiqaruvchilari (yuridik va jismoniy shaxslar) tomonidan ko‘rsatilgan bozor xizmatlari qiymatidir.
Iste’molchilar tomonidan xizmatlar uchun to‘lovlar naqd pul, shu jumladan, plastik kartochkalar va pul o‘tkazish, elektron to‘lovlar va elektron pullar orqali amalga oshirilishi mumkin.
Norezidentlarga ko‘rsatilgan xizmatlar (agar to‘lov so‘mda amalga oshirilmagan bo‘lsa), xizmatlarga to‘lovlarni amalga oshirish sanasida O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan so‘mning belgilangan kursi bo‘yicha qayta hisoblangan shartnoma narxlari bo‘yicha aniqlanadi.
Elektron to‘lovlar – texnik vositalar, axborot texnologiyalari va axborot tizimlari xizmatlaridan foydalangan holda elektron to‘lov hujjatlari orqali naqd pulsiz to‘lovlarni amalga oshirish.
Elektron pullar – O‘zbekiston Respublikasi hududida elektron pullar emitentlari tomonidan chiqariladigan pullar bo‘lib, faqat O‘zbekiston Respublikasi milliy valyutasida nomlanishi lozim.
Faoliyat turlari bo‘yicha xizmatlarni tasniflash, O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha mahsulotlarning (tovarlar, ishlar, xizmatlarning) statistik tasniflagichiga (keyingi o‘rinlarda MST deb ataladi) muvofiq amalga oshiriladi.
Aloqa va axborotlashtirish xizmatlari aloqa sohasidagi xizmatlarni, shu jumladan telefon, teleks, telegraf, radioeshittirish, elektron pochta, suniy yo‘ldosh, faksimile va boshqalarni ishlatib ovozli ma’lumot, tasvir va boshqa axborot oqimlarini uzatish xizmatlarini qamrab oladi.
Bozor xizmatlari hajmi MST bo‘yicha tasniflangan barcha iqtisodiy faoliyat turlarining xizmatlarga tegishli qismi (G-S seksiyalar) bo‘yicha shakllantiriladi.
Moliyaviy xizmatlar Markaziy bank, tijorat banklari va boshqa moliya-kredit tashkilotlari tomonidan ko‘rsatiladi. Bu guruh xizmatlarga banklarning moliyaviy vositachiligi xizmatlari (moliyaviy lizing, kredit berish), shu jumladan, masofaviy bank xizmatlari (internet-banking, mobil-banking), investitsiya fondlari va boshqa moliyaviy tashkilotlarning moliyaviy vositachiligi, moliya bozorlari (fond va valyuta birjalari) faoliyatining yordamchi moliyaviy vositachilik va boshqa moliyaviy xizmatlar kiradi. Moliyaviy xizmatlar hajmi moliyaviy vositachilik yo‘li bilan olingan foizlar daromadi (ular uchun to‘lov miqdorida), shuningdek, moliya muassasasining kredit berish yoki depozitni saqlash bo‘yicha xizmatlari uchun yig‘im bilan hisobga olinadi.
Transport xizmatlari transportning barcha turlarida yuklarni va yo‘lovchilarni tashish faoliyati, shuningdek, transportirovka qilishda yordamchi xizmat turlari, jumladan, logistik xizmatlarni o‘z ichiga oladi.
Yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar mehmonxonalar, otellar, motellar va boshqa yashash uchun joylar kabi qisqa muddatli turar joy bilan ta’minlash va oziq-ovqat mahsulotlari va ichimliklar yetkazib berish bo‘yicha ko‘rsatilgan xizmatlarni o‘z ichiga oladi.
Savdo xizmatlari ulgurji va chakana xizmatlarni birlashtirib, shuningdek, boshqa shaxs manfaatlari uchun tovarlarni oldi-sotdi shartnomalari, komissiyalari yoki agentlik shartnomalari asosida sotilgan vositachilik xizmatlari hamda avtomobil va motosikllarni ta’mirlash xizmatlarini o‘z ichiga oladi.
Ko‘chmas mulk bilan bog‘liq xizmatlarni ko‘rsatishda ko‘chmas mulk bilan bog‘liq operatsiyalar bo‘yicha xizmatlar qiymati, korxonaning shaxsiy, xo‘jalik yuritish yoki tezkor boshqaruvidagi, shuningdek, ijaraga olingan ko‘chmas mulkni ijaraga berishdan olingan daromadlari, ushbu faoliyat tashkilotning asosiy faoliyati yoki yo‘qligidan qat’iy nazar aks ettiriladi.
Ta’lim sohasidagi xizmatlar oliy, o‘rta maxsus, kasb-hunar, umumta’lim, maktabgacha ta’lim davlat muassasalarida tijorat asosida ta’lim olishni, shuningdek, radio va televideniye, Internet-kanallar va pochta aloqalarini qo‘shgan holda har qanday darajadagi xususiy ta’lim olish va xohlagan kasbga o‘qishni qamrab oladi.
Sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlar statsionar shifoxona muassasalari, poliklinikalar, stomatologiya muassasalari va tibbiy laboratoriyalar tomonidan pul asosida ko‘rsatilgan kompleks xizmatlarni qamrab oladi.
Ijara xizmatlari bo‘yicha ishlab chiqarish hajmi mashinalar va asbob-uskunalarni operatorlarsiz ijaraga berish, maishiy jihozlar va shaxsiy ehtiyoj buyumlarini ijaraga berishdan olingan daromad miqdori sifatida aniqlanadi.
Me’morchilik, muhandislik izlanishlari, texnik sinovlar va tahlil sohasidagi xizmatlar hajmi shartnomada nazarda tutilgan talablarga muvofiq loyihalar, izlanishlar, konstruktorlik va texnologik ishlar hamda ko‘rsatilgan xizmatlar, shuningdek, qurilish ishlari ustidan nazorat va boshqa injenerlik xizmatlarining qiymatini o‘z ichiga oladi.
|
TRANSPORT SOHASI
Transport jahon moddiy ishlab chiqarish tarmoqlarining uchinchi muhim tarmog‘idir. U sanoat va qishloq xo‘jaligi tarmoqlaridan farqli ravishda biron-bir xil mahsulot ishlab chiqarmasada, ishlab chiqarishning rivojlanishida juda katta o‘rin tutadi.
Transport sohasida faoliyat ko‘rsatayotgan
korxona va tashkilotlar sonining taqqoslanishi
2023-yilning 1-yanvar holatiga trasnport sohasida faoliyat ko‘rsatayotgan korxonalar soni 9 tani tashkil qilib, tumandagi jami xizmatlar sohasida faoliyat yuritayotgan korxona va tashkilotlar kesimida 1,8 % ulushni qayd etdi. Bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning shu davrida 36ta korxona va 3,1 % ulushga ega bo‘lgan edi.
|
Avtomobil transportining asosiy ko‘rsatkichlari
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Tashilgan yuklar, mln t. |
|
|
|
Samarqand viloyati |
53,4 |
55,2 |
57,3 |
Kattaqo‘rg‘on tumani |
2,7 |
2,8 |
2,9 |
Samarqand viloyatidagi ulushi, % da |
5,0 |
5,1 |
5,0 |
Yuk aylanmasi, mln. t-km |
|
|
|
Samarqand viloyati |
1 211,5 |
1 467,1 |
1 466,5 |
Kattaqo‘rg‘on tumani |
49,4 |
59,8 |
59,8 |
Samarqand viloyatidagi ulushi, % da |
4,1 |
4,1 |
4,1 |
davomi
|
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
Tashilgan yo‘lovchilar, |
|
|
|
Samarqand viloyati |
415,8 |
423,4 |
432,8 |
Kattaqo‘rg‘on tumani |
23,1 |
23,6 |
24,1 |
Samarqand viloyatidagi ulushi, % da |
5,6 |
5,6 |
5,6 |
Yo‘lovchi aylanmasi, |
x |
x |
x |
Samarqand viloyati |
13 251,7 |
13 974,6 |
14 014,7 |
Kattaqo‘rg‘on tumani |
696,4 |
734,4 |
736,5 |
Samarqand viloyatidagi ulushi, % da |
5,3 |
5,3 |
5,3 |
Avtomobil transportida tashilgan yuklar
va yo‘lovchilarning taqqoslanishi
2022-yilda avtomobil transportining barcha turlari tomonidan tumanda
2 872,6 ming tonna yuklar tashilib, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan o‘sish sur’ati
101,5 % ni tashkil etdi. Kattaqo‘rg‘on viloyatidagi ulushi 5,0 % ni tashkil qildi.
Avtomobil transporti yuk va yo‘lovchi
aylanmasining taqqoslanishi
Tumanda 2022-yilda avtomobil transportining barcha turlari bo‘yicha yo‘lovchi aylanmasi 736,5 mln. yo‘lovchi-kmni tashkil etib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan o‘sish 100,3 % ko‘rsatkich qayd qilindi. Kattaqo‘rg‘on viloyatidagi ulushi 5,3 % ni tashkil qildi.
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Umumiy foydalanishdagi avtomobil transporti – aholini va iqtisodiyotni barcha tarmoqlarining yo‘lovchilar, bagajlar va yuklar, shu jumladan, pochtalarni avtomobillarda tashishga bo‘lgan ehtiyojlarini tijorat asosida ta’minlovchi transport.
Avtotransport vositalari – yo‘lovchilar, bagajlar, yuklar tashishga hamda maxsus ishlarni bajarishga mo‘ljallangan avtomobillar, shatakchi-avtomobillar, tirkama va yarim tirkamalar.
Yo‘lovchi avtomobili – o‘zining tuzilishi va jihozlanishi jihatidan yo‘lovchilar va bagajlarni tashishga mo‘ljallangan, zarur qulaylik va xavfsizlik bilan ta’minlangan avtomobil.
Yuk avtomobili – yuklarni tashishga mo‘ljallangan, qattiq ramali mexanik yo‘l transporti vositasi; yuk avtotransporti vositalari foydalanish xarakteri va konstruktiv xususiyatlaridan kelib chiqqan holda umumiy va ixtisoslashtirilgan vositalarga bo‘linadi.
Avtobus, mikroavtobus – yo‘lovchilarni tashishga mo‘ljallangan va haydovchi o‘rnini hisobga olmaganda sakkiztadan ortiq o‘tirish o‘rindig‘iga ega bo‘lgan, qattiq ramali mexanik yo‘l transporti vositasi.
Yengil avtomobil – haydovchi o‘rnini hisobga olmaganda, sig‘imi sakkiz kishigacha bo‘lgan yo‘lovchi avtomobili. Yengil avtomobillar soniga pochta tashishga mo‘ljallangan, sanitariya va boshqa maxsus yengil avtomobillar qo‘shilmaydi.
Tashilgan yuklar (yuk tashish hajmi) – yuk avtomobillarida, shu jumladan avtotirkamalarda, tashilgan yuklar miqdori har bir qatnov uchun yukning tara yoki konteynerlar og‘irligini hisobga olgan holdagi haqiqiy og‘irligi bo‘yicha aniqlanadi (tonnada o‘lchanadi). Tashilgan yuk hajmini avtomobilning texnik tavsifnomasida ko‘rsatilgan yuk ko‘tarish qobiliyati bo‘yicha aniqlash, faqatgina tashilgan yukning haqiqiy og‘irligi to‘g‘risidagi ma’lumotlar bo‘lmagan hollardagina amalga oshirilishi mumkin. Umumiy foydalanishdagi transportlarning barcha turlari uchun (avtotransportdan tashqari) tashilgan yuklarning hajmi jo‘natish vaqtida ko‘rsatilgan.
Yuk aylanmasi – transportning yuk tashish bo‘yicha ish hajmi. O‘lchov birligi tonna-kilometr hisoblanadi. Transportning yuk aylanmasi tashilayotgan yukning har bir jo‘natmasi og‘irligini uni tashish masofasiga ko‘paytmasining yig‘indisi orqali aniqlanadi.
Tashilgan yo‘lovchilar – ma’lum vaqt davomida avtomobil vositalarida turli qatnov turlari bo‘yicha tashilgan yo‘lovchilar soni (statistik kuzatuv birligi bo‘lib yo‘lovchi qatnovi hisoblanadi).
Yo‘lovchi aylanmasi – transportning yo‘lovchi tashish bo‘yicha ish hajmi. O‘lchov birligi yo‘lovchi-kilometr hisoblanadi. Har bir tashish bo‘yicha yo‘lovchilar sonini tashish masofasiga ko‘paytmasini yig‘indisi orqali aniqlanadi. Qatnov turlari va boshqa belgilar bo‘yicha alohida hisoblanadi.
|
TASHQI IQTISODIY FAOLIYAT
Tashqi iqtisodiy faoliyati, hususan tashqi savdo sohasida amalga oshirilayotgan islohotlarning pirovard natijasi aholining turmush darajasiga bevosita o‘z ta’sirini o‘tkazadi.
2022-yil yakuni bilan tumanning tashqi savdo aylanmasi (matnda TSA)
39,4 mln. AQSh dollarini tashkil etib, 2021-yilning mos davriga nisbatan
197,7 foizni tashkil etdi.
Tashqi savdo aylanmasi
(ming AQSh dollari)
|
|
|
||||||||||
|
|
|
||||||||||
- |
2021-yil |
|
- |
2022-yil |
|
|||||||
Ma’lumot uchun: Kattaqo‘rg‘on tumani tovarlar tashqi savdosi statistika ko‘rsatkichlarini shakllantirishda, Tashqi iqtisodiy faoliyat Tovar nomenklaturasi (keyingi o‘rinlarda - TIF TN) bilan birgalikda, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Xalqaro standartlashgan savdo tasniflagichi (keyingi o‘rinlarda - XSST) ishlatiladi. Bu o‘z navbatida tahliliy maqsadlarda eksport va import qilinadigan tovarlarni 10 ta katta qismga guruhlash uchun imkon beradi. Tovarlarni XSST bo‘yicha kodlashtirish, TIF TN va XSST o‘rtasida o‘tish kalitlari yordamida amalga oshiriladi. |
Yirik hamkor davlatlar bilan tashqi savdo aylanmasi
(2022-yil)
ming AQSh dollari
Davlat nomi |
Tashqi savdo aylanmasi |
Eksport |
Import |
Tashqi savdo |
|
ulushi, |
o‘sish sur’ati, |
||||
|
|
|
|
|
|
Xitoy |
25 232,0 |
7 245,3 |
17 986,6 |
64,0 |
3,2 m. |
Turkiya |
6 114,4 |
4 357,3 |
1 757,1 |
15,5 |
5,4 m. |
Rossiya Federatsiyasi |
2 307,3 |
535,5 |
1 771,8 |
5,9 |
89,4 |
Qirg‘iziston |
945,6 |
557,7 |
387,9 |
2,4 |
41,5 m. |
Avstriya |
749,4 |
- |
749,4 |
1,9 |
- |
Ozarbayjon |
720,6 |
720,6 |
- |
1,8 |
135,6 |
Eron Islom Respublikasi |
528,9 |
520,2 |
8,8 |
1,3 |
81,3 |
Qozog‘iston |
524,1 |
224,3 |
299,8 |
1,3 |
48,9 |
Tojikiston |
460,0 |
460,0 |
- |
1,2 |
70,0 |
Vengriya |
348,7 |
- |
348,7 |
0,9 |
93,0 |
EKSPORT
2022-yilda eksport hajmi 14 899,7 ming. AQSh dollari (qimmat baho metallar eksportidan tashqari) qiymatidagi (2021-yilga nisbatan 126,6 foizni tashkil etdi.) tovar va xizmatlar eksport qilinishi ta’minlandi.
Eksport tarkibi
(ming AQSh doll.)
Eksport tarkibi |
2020-yil |
o‘sish sur’ati, |
2021-yil |
o‘sish sur’ati, |
2022-yil |
o‘sish sur’ati, |
|
|
|
|
|
|
|
Jami eksport |
14 037,6 |
83,7 |
11 765,3 |
83,8 |
14 899,7 |
126,6 |
Oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar |
9 992,1 |
67,9 |
2 486,4 |
24,9 |
3 652,4 |
146,9 |
Ichimliklar va tamaki |
- |
- |
- |
- |
158,1 |
- |
Nooziq-ovqat xomashyo, yoqilg`idan tashqari |
1 434,0 |
70,1 |
797,2 |
55,6 |
1 266,2 |
158,8 |
Kimyoviy vositalar va boshqa toifalarga kiritilmagan shunga o`xshash mahsulotlar |
1,2 |
- |
- |
- |
- |
- |
Asosan material turiga qarab klassifikatsiya-langan sanoat tovarlari |
2 286,9 |
141,7 m. |
8 481,6 |
3,7 m. |
9 823,0 |
115,8 |
Mashinalar va transport asbob-uskunalari |
76,2 |
- |
- |
- |
- |
- |
Turli xil tayyor buyumlar |
247,3 |
- |
- |
- |
- |
- |
Eksport tarkibidagi tovar va xizmatlar ulushi, % da
Eksport tarkibida eng katta ulush, asosan material turiga qarab klassifikatsiyalangan sanoat tovarlari (65,9 %), oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar (24,5 %) va nooziq-ovqat xomashyo, yoqilg‘idan tashqari (8,5 %)ga to‘g‘ri kelmoqda.
Eksport tarkibi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Jami eksport |
100,0 |
100,0 |
100,0 |
Oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar |
71,2 |
21,1 |
24,5 |
Ichimliklar va tamaki |
- |
- |
1,1 |
Nooziq-ovqat xomashyo, yoqilg`idan tashqari |
10,2 |
6,8 |
8,5 |
Asosan material turiga qarab klassifikatsiyalangan sanoat tovarlari |
16,3 |
72,1 |
65,9 |
Mashinalar va transport asbob-uskunalari |
0,5 |
- |
- |
Turli xil tayyor buyumlar |
1,8 |
- |
- |
|
|
|
|
Davlatlar kesimida eksport hajmi
(ming AQSh doll.)
Davlatlar |
2020-yil |
o‘sish sur’ati, % da |
2021-yil |
o‘sish sur’ati, % da |
2022-yil |
o‘sish sur’ati, % da |
Jami |
14 037,6 |
83,7 |
11 765,3 |
83,8 |
14 899,7 |
126,6 |
|
|
|
|
|||
MDH davlatlari bilan |
1 611,8 |
37,1 |
2 302,5 |
142,9 |
2 575,1 |
111,8 |
Ozarbayjon |
157,5 |
2,9 m. |
531,6 |
3,4 m. |
720,6 |
135,6 |
Qirg‘iz Respublikasi |
766,5 |
- |
22,8 |
3,0 |
557,7 |
24,5 m. |
Rossiya Federatsiyasi |
350,0 |
2,2 m. |
805,3 |
2,3 m. |
535,5 |
66,5 |
Tojikiston |
11,1 |
19,3 |
656,8 |
59,0 m. |
460,0 |
70,0 |
Qozog‘iston |
201,7 |
14,1 |
210,5 |
104,4 |
224,3 |
106,6 |
Armaniston |
15,4 |
- |
- |
- |
76,9 |
- |
Turkmaniston |
109,7 |
68,6 |
75,5 |
68,9 |
- |
- |
Boshqa davlatlar bilan |
12 425,8 |
100,0 |
9 462,8 |
76,2 |
12 324,6 |
130,2 |
Xitoy |
7 551,5 |
181,7 |
5 944,5 |
78,7 |
7 245,3 |
121,9 |
Turkiya |
826,8 |
51,7 |
901,3 |
109,0 |
4 357,3 |
483,4 |
Eron Islom Respublikasi |
972,8 |
41,7 |
610,7 |
62,8 |
520,2 |
85,2 |
Hindiston |
- |
- |
- |
- |
156,7 |
- |
Italiya |
76,8 |
- |
1 922,5 |
2 502,2 |
45,1 |
2,3 |
Afg‘oniston |
202,4 |
14,1 |
- |
- |
- |
- |
Kipr |
16,6 |
- |
- |
- |
- |
- |
IMPORT
2022-yilda import hajmi 24 527,7 ming. AQSh dollarini, 2021-yilga nisbatan
3,0 martaga ohdi.
Import tarkibi
(ming AQSh doll.)
Import tarkibi |
2020-yil |
o‘sish sur’ati, |
2021-yil |
o‘sish sur’ati, |
2022-yil |
o‘sish sur’ati, |
|
|
|
|
|
|
|
Jami import |
23 985,4 |
29,2 |
8 178,1 |
34,1 |
24 527,7 |
3,0 m. |
Oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar |
4 602,2 |
47,9 |
2 056,4 |
44,7 |
1 663,5 |
80,9 |
Nooziq-ovqat xomashyo, yoqilg`idan tashqari |
1 639,7 |
48,6 |
1 323,8 |
80,7 |
1 367,3 |
103,3 |
Mineral yoqilg`i, yog`lash moylari va shunga o`xshash materiallar |
18,5 |
167,9 |
90,1 |
4,9 m. |
- |
- |
Hayvon va o`simliklar moylari (yog`lari), yog`lar va mumlar |
42,0 |
7,5 |
71,5 |
170,2 |
- |
- |
Kimyoviy vositalar va boshqa toifalarga kiritilmagan shunga o`xshash mahsulotlar |
608,5 |
17,4 |
186,2 |
30,6 |
790,0 |
4,2 m. |
Asosan material turiga qarab klassifikatsiyalangan sanoat tovarlari |
1 487,4 |
2,8 |
310,2 |
20,9 |
1 662,5 |
5,4 m. |
Mashinalar va transport asbob-uskunalari |
15 457,4 |
177,1 |
4 059,9 |
26,3 |
18 659,5 |
4,6 m. |
Turli xil tayyor buyumlar |
129,6 |
4,8 |
80,1 |
61,8 |
384,9 |
4,8 m. |
Import tarkibidagi tovar va xizmatlar ulushi, % da
Import tarkibida tovarlar ulushi 100,0 % ni tashkil etib, mashina va transport asbob uskunalari (76,1 %), oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar (6,8 %), asosan material turiga qarab klassifikatsiyalangan sanoat tovarlari (6,8 %) va nooziq-ovqat xomashyo, yoqilg`idan tashqari (5,6 %) ga to‘g‘ri keldi.
Import tarkibi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Jami import |
100,0 |
100,0 |
100,0 |
Oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar |
19,2 |
25,1 |
6,8 |
Nooziq-ovqat xomashyo, yoqilg‘idan tashqari |
6,8 |
16,2 |
5,6 |
Mineral yoqilg‘i, yog‘lash moylari va shunga o`xshash materiallar |
0,1 |
1,1 |
- |
Hayvon va o‘simliklar moylari (yog`lari), yog`lar va mumlar |
0,2 |
0,9 |
- |
Kimyoviy vositalar va boshqa toifalarga kiritilmagan shunga o`xshash mahsulotlar |
2,5 |
2,3 |
3,2 |
Asosan material turiga qarab klassifikatsiyalangan sanoat tovarlari |
6,2 |
3,8 |
6,8 |
Mashinalar va transport asbob-uskunalari |
64,4 |
49,6 |
76,1 |
Turli xil tayyor buyumlar |
0,5 |
1,0 |
1,6 |
Davlatlar kesimida import hajmi
(ming AQSh doll.)
Davlatlar |
2020-yil |
o‘sish sur’ati, |
2021-yil |
o‘sish sur’ati, |
2022-yil |
o‘sish sur’ati, |
|
|
|
|
|||
Jami |
23 985,4 |
29,2 |
8 178,1 |
34,1 |
24 527,7 |
3,0 m. |
MDH davlatlari bilan |
2 292,5 |
5,9 |
2 694,6 |
117,5 |
2 632,4 |
97,7 |
Rossiya Federatsiyasi |
2 009,3 |
20,4 |
1 774,8 |
88,3 |
1 771,8 |
99,8 |
Qirg‘iz Respublikasi |
3,5 |
32,9 |
- |
- |
387,9 |
- |
Qozog‘iston |
94,7 |
0,4 |
860,5 |
9,1 m. |
299,8 |
34,8 |
Ukraina |
184,1 |
50,5 |
58,0 |
31,5 |
113,4 |
195,6 |
Belarus |
1,0 |
0,1 |
1,3 |
127,3 |
59,6 |
45,5 m. |
Boshqa davlatlar bilan |
21 692,9 |
50,2 |
5 483,5 |
25,3 |
21 895,3 |
4,0 m. |
Xitoy |
3 594,7 |
9,9 |
1 839,1 |
51,2 |
17 986,6 |
9,8 m. |
Turkiya |
12 557,1 |
11,6 m. |
223,0 |
1,8 |
1 757,1 |
7,9 m. |
Avstriya |
- |
- |
- |
- |
749,4 |
- |
Vengriya |
338,5 |
98,7 |
374,8 |
110,7 |
348,7 |
93,0 |
Koreya Respublikasi |
672,5 |
62,0 |
- |
- |
313,5 |
- |
Latviya |
401,0 |
20,4 |
628,5 |
156,8 |
250,4 |
39,8 |
Isroil |
- |
- |
- |
- |
166,3 |
- |
Hindiston |
- |
- |
26,6 |
- |
75,1 |
2,8 m. |
Fransiya |
- |
- |
- |
- |
64,8 |
- |
Polsha |
- |
- |
- |
- |
63,6 |
- |
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Tovar - har qanday ko‘chma mulk, shu jumldan valyuta va valyuta qimmatliklari, elektr, issiqlik va boshqa energiya turlari, transport vositalari (yo‘lovchilar va tovarlar tashish uchun ishlatiladigan transport vositalari, shu jumladan konteynerlar va boshqa transport uskunalari bundan mustasno), intellektual mulk obyektlari.
Tovarlar eksporti - agar qonunchilikda boshqa tartib ko‘zda tutilmagan bo‘lsa, tovarlarni O‘zbekiston Respublikasi bojxona chegarasidan qaytarib olib kirish majburiyatisiz olib chiqish.
Tashqi savdo aylanmasi - mamlakatning muayyan davrdagi eksport va import qiymatlari summasi.
Tovarlar kelib chiqqan mamlakat - tovar to‘liq ishlab chiqarilgan yoki yetarli darajada qayta ishlov berilgan mamlakat (tovar yetarli darajada qayta ishlov berilgan mamlakat “Bojxona tarifi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonunining
26- moddasiga asosan aniqlanadi).
Tovarlarning belgilangan manzili - yuklab jo‘natish paytida tovar yetkazib berilishi belgilangan mamlakat sifatida ma’lum bo‘lgan mamlakat.
Tovarlarning statistik qiymati - shartnoma valyutasidan qat’iy nazar yagona bazisga keltirilgan shartnoma bo‘yicha tovarlar qiymati.
Xizmatlar (ishlar) eksporti - O‘zbekiston Respublikasining rezidentlari tomonidan norezidentlarga, iqtisodiy geografik joylashuvidan qat’iy nazar, ko‘rsatilgan xizmatlar (bajarilgan ishlar).
Xizmatlar (ishlar) importi - norezidentlar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi rezidentlariga, iqtisodiy geografik joylashuvidan qat’iy nazar, ko‘rsatilgan xizmatlar (bajarilgan ishlar).
|
KORXONALAR VA TASHKILOTLAR
FAOLIYATINING UMUMIY TAVSIFI
Ro‘yxatga olingan korxonalar va tashkilotlarning
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha taqsimlanishi, birlikda
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
Iqtisodiy faoliyat turlari |
01.01.2021-yil |
01.01.2022-yil |
01.01.2023-yil |
|||
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
umumiy soni |
jamiga nisbatan |
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
2 017 |
100,0 |
2 512 |
100,0 |
2 959 |
100,0 |
shundan: |
|
|
|
|
|
|
qishloq, o‘rmon va |
415 |
20,6 |
437 |
17,4 |
494 |
16,7 |
sanoat |
323 |
16 |
418 |
16,6 |
477 |
16,1 |
qurilish |
127 |
6,3 |
137 |
5,5 |
147 |
5,0 |
savdo |
505 |
25 |
773 |
30,8 |
995 |
33,6 |
tashish va saqlash |
38 |
1,9 |
37 |
1,5 |
35 |
1,2 |
yashash va ovqatlanish |
129 |
6,4 |
178 |
7,1 |
227 |
7,7 |
axborot va aloqa |
12 |
0,6 |
14 |
0,6 |
18 |
0,6 |
sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish |
11 |
0,5 |
15 |
0,6 |
20 |
0,7 |
boshqa turlar |
457 |
22,7 |
503 |
19,9 |
546 |
18,4 |
2023-yilning 1-yanvar holatiga iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha
ro‘yxatdan o‘tgan korxonalar va tashkilotlarning soni, birlikda
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
2023-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra ro‘yxatga o‘tgan korxonalar va tashkilotlarning iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha ko‘rilganda ularning asosiy qismi 477 tasi sanoat, 995 tasi savdo, 494 tasi qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi sohalariga to‘g‘ri keladi. Kamlari esa, axborot va aloqa 18 ta, sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish 20 ta, tashish va saqlash sohalarida 35 tani tashkil etadi.
2023-yilning 1-yanvar holatiga iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha
ro‘yxatdan o‘tgan korxonalar va tashkilotlarning ulushi, foizda
Korxonalar va tashkilotlarning umumiy sonidan faoliyat
ko‘rsatayotganlar va faoliyat ko‘rsatmayotganlarning ulushi, foizda
01.01.2021 |
01.01.2022 |
01.01.2023 |
yillar
|
faoliyat ko‘rsatayotganlar |
|
faoliyat ko‘rsatmayotganlar |
|
Faoliyat ko‘rsatayotgan korxonalar va tashkilotlarning
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha taqsimlanishi, birlikda
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
Iqtisodiy faoliyat turlari |
01.01.2021-yil |
01.01.2022-yil |
01.01.2023-yil |
|||
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
1 911 |
100,0 |
2 428 |
100,0 |
2 804 |
100,0 |
shundan: |
|
|
|
|
|
|
qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi |
386 |
20,2 |
425 |
17,5 |
467 |
16,7 |
sanoat |
303 |
15,9 |
398 |
16,4 |
448 |
16,0 |
qurilish |
120 |
6,3 |
135 |
5,6 |
144 |
5,1 |
savdo |
479 |
25,1 |
752 |
31,0 |
932 |
33,2 |
tashish va saqlash |
36 |
1,9 |
36 |
1,5 |
34 |
1,2 |
yashash va ovqatlanish |
124 |
6,5 |
167 |
6,9 |
215 |
7,7 |
axborot va aloqa |
12 |
0,6 |
13 |
0,5 |
17 |
0,6 |
sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish |
10 |
0,5 |
13 |
0,5 |
19 |
0,7 |
boshqa turlar |
441 |
23 |
489 |
20,1 |
528 |
18,8 |
Yangi tashkil etilgan korxonalar va tashkilotlarning
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha soni, birlikda
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
Iqtisodiy faoliyat turlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
umumiy |
ulushi, % da |
umumiy |
ulushi, % da |
umumiy |
ulushi, % da |
|
|
||||||
Jami |
490 |
100,0 |
577 |
100,0 |
572 |
100,0 |
|
||||||
qishloq, o‘rmon va |
160 |
32,7 |
39 |
6,8 |
74 |
12,9 |
|
||||||
sanoat |
77 |
15,7 |
124 |
21,5 |
113 |
19,8 |
|
||||||
qurilish |
16 |
3,3 |
14 |
2,4 |
17 |
3,0 |
|
||||||
savdo |
168 |
34,3 |
286 |
49,6 |
244 |
42,7 |
|
||||||
tashish va saqlash |
6 |
1,2 |
5 |
0,9 |
2 |
0,3 |
|
||||||
yashash va ovqatlanish |
25 |
5,1 |
57 |
9,9 |
59 |
10,3 |
|
||||||
axborot va aloqa |
6 |
1,2 |
6 |
1,0 |
4 |
0,7 |
|
||||||
sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish |
2 |
0,4 |
6 |
1,0 |
8 |
1,4 |
|
||||||
boshqa turlar |
30 |
6,1 |
40 |
6,9 |
51 |
8,9 |
2022-yilda yangi tashkil etilgan korxonalar va tashkilotlarning
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha ulushi, % da
(fermer va dehqon xo‘jaliklardan tashqari)
Tashkiliy huquqiy shakllari tasniflagichi bo‘yicha
faoliyat ko‘rsatayotgan tijorat korxonalarning soni
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
Tashkiliy huquqiy shakli bo‘yicha faoliyat ko‘rsatayotgan mas’uliyati cheklangan jamiyatlar soni 2023-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra 1 384 tani tashkil etib, ushbu ko‘rsatkich o‘tgan yilning mos davriga nisbatan olganda 168 taga yoki 113,8 % ga oshganligini ko‘rsatmoqda.
Faoliyat ko‘rsatayotgan xususiy korxonalar soni 323 tani tashkil etib, ushbu ko‘rsatkich o‘tgan yilning mos davriga nisbatan olganda 28 taga yoki 109,5 % ga ko‘payganligini ko‘rish mumkin.
Faoliyat ko‘rsatayotgan boshqa korxonalar soni 748 tani tashkil etib, ushbu ko‘rsatkich o‘tgan yilning mos davriga nisbatan olganda 168 taga yoki 128,9 % oshganligini ko‘rish mumkin
Faoliyat ko‘rsatayotgan xorijiy kapital ishtirokidagi korxonalar
tarkibida qo‘shma korxonalar va xorijiy korxonalar soni, birlikda
Faoliyat ko‘rsatayotgan xorijiy kapital ishtirokidagi korxonalar va tashkilotlar soni 2023-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra 16 tani tashkil etib, ulardan 10 tasi yoki 62,5 % qo‘shma korxonalar, 6 tasi yoki 37,5 % xorijiy korxonalar hissasiga to‘g‘ri keladi.
10 |
6 |
Xorijiy |
Qo‘shma korxonalar |
Faoliyat ko‘rsatayotgan xorijiy kapital ishtirokidagi korxonalarning
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha soni, birlikda
Iqtisodiy faoliyat turlari |
01.01.2021-yil |
01.01.2022-yil |
01.01.2023-yil |
|||
Korxona-lar |
jamiga nisbatan ulushi, % da |
Korxona-lar |
jamiga nisbatan ulushi, % da |
Korxona-lar |
jamiga nisbatan ulushi, % da |
|
Jami |
11 |
100,0 |
12 |
100,0 |
16 |
100,0 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi |
1 |
9,1 |
1 |
8,3 |
4 |
25,0 |
sanoat |
8 |
72,7 |
9 |
75,1 |
8 |
50,0 |
qurilish |
1 |
9,1 |
1 |
8,3 |
2 |
12,5 |
savdo |
1 |
9,1 |
1 |
8,3 |
1 |
6,3 |
yashash va ovqatlanish |
- |
- |
- |
- |
1 |
6,2 |
Faoliyat ko‘rsatayotgan kichik korxona va mikrofirmalarning
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha taqsimlanishi, birlikda
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
Iqtisodiy faoliyat turlari |
01.01.2021-yil |
01.01.2022-yil |
01.01.2023-yil |
|||
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
1 571 |
100,0 |
2 085 |
100,0 |
2 450 |
100,0 |
shundan: |
|
|
|
|
|
|
qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi |
379 |
24,1 |
421 |
20,2 |
462 |
18,9 |
sanoat |
298 |
19,0 |
395 |
18,9 |
446 |
18,2 |
qurilish |
120 |
7,6 |
135 |
6,5 |
144 |
5,9 |
savdo |
479 |
30,5 |
752 |
36,1 |
931 |
38,0 |
tashish va saqlash |
36 |
2,3 |
36 |
1,7 |
34 |
1,4 |
yashash va ovqatlanish |
124 |
7,9 |
167 |
8,0 |
215 |
8,8 |
axborot va aloqa |
11 |
0,7 |
12 |
0,6 |
16 |
0,7 |
sog‘liqni saqlash |
8 |
0,5 |
11 |
0,5 |
17 |
0,7 |
boshqa turlar |
116 |
7,4 |
156 |
7,5 |
185 |
7,4 |
2022-yilda yangi tashkil etilgan kichik korxona va mikrofirmalarning
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha soni, birlikda
2022-yilda yangi tashkil etilgan korxonalar va tashkilotlar soni 572 tani tashkil etib, bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning mos davriga nisbatan olganda 5 taga yoki 0,8 % ga kamayganligini ko‘rish mumkin.
2022-yilda tugatilgan korxonalar va tashkilotlar soni 126 tani tashkil etib, bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning mos davriga nisbatan olganda 47 taga yoki 159,5 % ga oshganligini ko‘rsatmoqda.
Yangi tashkil etilgan va faoliyati tugatilgan korxonalar va
tashkilotlarning dinamikasi, birlikda
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari, birlikda)
Tugatilgan korxonalar va tashkilotlarning
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha soni, birlikda
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
Iqtisodiy faoliyat |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
Jami |
jamiga nisbatan ulushi, % da |
Jami |
jamiga nisbatan ulushi, % da |
Jami |
jamiga nisbatan ulushi, % da |
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
68 |
100,0 |
79 |
100,0 |
126 |
100,0 |
shundan: |
|
|
|
|
|
|
qishloq, o‘rmon va |
18 |
26,5 |
15 |
19,0 |
8 |
6,3 |
sanoat |
7 |
10,3 |
18 |
22,8 |
36 |
28,6 |
qurilish |
9 |
13,2 |
7 |
8,9 |
5 |
4,0 |
savdo |
12 |
17,6 |
20 |
25,3 |
57 |
45,2 |
tashish va saqlash |
3 |
4,4 |
1 |
1,3 |
- |
- |
yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar |
1 |
1,5 |
6 |
7,6 |
7 |
5,6 |
axborot va aloqa |
x |
x |
2 |
2,5 |
2 |
1,6 |
sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish |
x |
x |
1 |
1,3 |
4 |
3,2 |
boshqa turlar |
18 |
26,5 |
9 |
11,3 |
7 |
5,5 |
2022-yilda tugatilgan kichik tadbirkorlik subyektlarining
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha ulushi, % da
Faoliyat ko‘rsatayotgan oilaviy korxonalar
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha taqsimlanishi, birlikda
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
Iqtisodiy faoliyat |
01.01.2021-yil |
01.01.2022-yil |
01.01.2023-yil |
|||
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
umumiy soni |
jamiga nisbatan % da |
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
274 |
100,0 |
528 |
100,0 |
699 |
100,0 |
shundan: |
|
|
|
|
|
|
qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi |
44 |
16,1 |
51 |
9,7 |
53 |
7,6 |
sanoat |
65 |
23,7 |
101 |
19,1 |
135 |
19,3 |
qurilish |
x |
x |
x |
x |
x |
x |
savdo |
110 |
40,1 |
279 |
52,8 |
362 |
51,8 |
tashish va saqlash |
x |
x |
x |
x |
1 |
0,1 |
yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar |
46 |
16,8 |
79 |
15,0 |
116 |
16,6 |
axborot va aloqa |
2 |
0,7 |
x |
x |
2 |
0,3 |
sog‘liqni saqlash |
x |
x |
3 |
0,6 |
4 |
0,6 |
boshqa turlar |
7 |
2,6 |
15 |
2,8 |
26 |
3,7 |
Faoliyat ko‘rsatayotgan qishloq xo‘jaligi korxonalarining
mulkchilik shakli bo‘yicha yillar kesimida tahlili, birlikda
Yillar |
Fermer va dehqon xo‘jaliklari |
shundan: |
|
fermer |
dehqon |
||
|
|
|
|
01.01.2021-yil |
1 098 |
1 098 |
x |
01.01.2022-yil |
1 215 |
1 212 |
3 |
01.01.2023-yil |
1 236 |
1 233 |
3 |
Yangi tashkil etilgan va tugatilgan fermer
va qishloq xo‘jaliklari korxonalari soni, birlikda
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Korxona va tashkilotlarning yagona davlat registri - axborot-maʼlumotnoma tusidagi, vaqti-vaqti bilan yangilab boriladigan maʼlumotlardan iborat bo‘lgan, avtomatlashtirilgan tizim hisoblanadi hamda yagona klassifikatsiyalar tizimi asosida korxona va tashkilotlarning davlat hisobini va ularni identifikatsiyalashtirishni taʼminlaydi.
Ro‘yxatga olingan - ro‘yxatdan o‘tkazish organlari tomonidan belgilangan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan hamda yuridik shaxslarning davlat reestrida mavjud bo‘lgan yuridik shaxslar hisoblanadi (faoliyati tugatilgan yuridik shaxslardan tashqari).
Faoliyat ko‘rsatayotgan - ro‘yxatdan o‘tkazish organlari tomonidan belgilangan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan hamda davlat statistika organlariga moliya-xo‘jalik faoliyatini amalga oshirmayotganligi yoki tugatish jarayonida ekanligi to‘g‘risidagi maʼlumot kelib tushmagan yuridik shaxslar hisoblanadi.
Yangi tashkil etilgan - ro‘yxatdan o‘tkazish organlari tomonidan belgilangan tartibda yuridik shaxslarning davlat reestriga yangidan kiritilgan yuridik shaxslar hisoblanadi.
Kichik korxona va mikrofirmalar - O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016-yil 24-avgustdagi “Iqtisodiy faoliyat turlarini tasniflashning xalqaro tizimiga o‘tish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 275-son qarorining 1-ilovasiga muvofiq, kichik tadbirkorlik subyektlariga tegishli bo‘lgan korxonalar va tashkilotlar.
Xorijiy kapital ishtirokidagi korxonalar – norezidentlar ishtirokidagi korxonalar, xorijiy yuridik shaxslar (xorijiy firmalarning filiallari va bo‘limlari), korxonaning ustav fondida chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar ishtirok etgan korxonalar.
|
KORXONA VA TASHKILOTLARNING
MOLIYAVIY NATIJALARI1)
2020-2022-yillarning yanvar-dekabr oylarida korxona va tashkilotlarning
iqtisodiy faoliyat turi bo‘yicha yakuniy moliyaviy natijalari1)
Foyda. Hisobot ma’lumotlariga ko‘ra, 2022-yilning yanvar-dekabr oylarida iqtisodiyot tarmoqlarida korxona va tashkilotlar tomonidan -1 199,9 mln. so‘m miqdorida zarar bilan chiqdi.
Iqtisodiy faoliyat turlari |
Foyda, zarar(-), mln. so‘m |
||
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
Jami |
19 667,8 |
969,8 |
-1 199,9 |
Sanoat |
19 614,2 |
949,3 |
-1 199,9 |
Boshqalar |
53,6 |
20,5 |
- |
|
|
|
|
2020-2022-yillarning yanvar-dekabr oylarida korxona va tashkilotlar yakuniy moliyaviy natijalarining o‘zgarish dinamikasi, mln. so‘m
2021-2023-yillarning 1-yanvar holatiga korxona va tashkilotlarning
iqtisodiy faoliyat turi bo‘yicha debitor qarzdorligi
2023-yilning 1-yanvar holatiga debitor qarzdorlikning umumiy hajmi
41 478,3 mln. so‘mni tashkil qildi.
Iqtisodiy faoliyat turlari |
Debitor qarzdorlik, mln. so‘m |
||
2021-yil |
2022-yil |
2023-yil |
|
|
|
|
|
Jami |
66 038,9 |
59 694,1 |
41 478,3 |
Sanoat |
63 591,8 |
59 694,1 |
41 478,3 |
Boshqalar |
2 447,1 |
- |
- |
|
|
|
|
2021-2023-yillarning 1-yanvar holatiga
Korxona va tashkilotlarning debitor qarzdorligi holati, mln. so‘m
2021-2023-yillarning 1-yanvar holatiga korxona va tashkilotlarning
iqtisodiy faoliyat turi bo‘yicha kreditor qarzdorligi
2023-yilning 1-yanvar holatiga kreditor qarzdorlikning umumiy hajmi
188 579,2 mln. so‘mni tashkil qildi.
Iqtisodiy faoliyat turlari |
Kreditor qarzdorlik, mln. so‘m |
||
2021-yil |
2022-yil |
2023-yil |
|
|
|
|
|
Jami |
118 357,4 |
18 718,7 |
188 579,2 |
Sanoat |
116 971,2 |
18 718,7 |
188 579,2 |
Boshqalar |
1 386,2 |
- |
- |
2021-2023-yillarning 1-yanvar holatiga
Korxona va tashkilotlarning kreditor qarzdorlik, mln. so‘m
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Daromad (foyda) solig‘i to‘lagunga qadar foyda (zarar) – korxona va tashkilotlarning barcha xo‘jalik operatsiyalarini buxgalteriya hisobida aks ettiradigan yakuniy moliyaviy natija. Mahsulot (tovar, ish va xizmat)larni sotishning yalpi foydasi (zarari), asosiy faoliyatning boshqa daromadlari, moliyaviy faoliyatning daromadlari va favqulodda foyda yig‘indisidan davr xarajatlari, moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar va favqulodda xarajatlar chegirib tashlanadigan foydaning umumiy foydasini (zararini) ifodalaydi.
Debitorlik qarzlar – xaridorlar va buyurtmachilar, sho‘ba va qaram xo‘jalik jamiyatlarining qarzlari, xodimlarga, mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bo‘naklar, budjet va davlat maqsadli jamg‘armalariga soliqlar, yig‘imlar va sug‘urta bo‘yicha bo‘nak to‘lovlari, muassislarning ustav fondidagi ulushlari bo‘yicha qarzi, xodimlarning boshqa operatsiyalar bo‘yicha qarzlari va boshqa debitorlik qarzlarini o‘z ichiga oladi.
Kreditorlik qarzlar – yetkazib beruvchilar va pudratchilar, sho‘ba va qaram xo‘jalik jamiyatlarining qarzi, soliq va boshqa majburiy to‘lovlar bo‘yicha muddati kechiktirilgan majburiyatlar, olingan avanslar, budjetga to‘lovlar bo‘yicha qarz, sug‘urta bo‘yicha qarz, davlat maqsadli jamg‘armalariga to‘lovlar bo‘yicha qarz, ta’sischilarga qarzlar, mehnatga haq to‘lash bo‘yicha qarzlar va boshqa kreditorlik qarzlarini o‘z ichiga oladi.
Mahsulot (tovar, ish va xizmatlar) – tayyor mahsulot, tovar, bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmatlarni sotishdan olingan daromadlar, shuningdek, sotilgan tovarlarning qaytishi, sotish va baholardan chegirmalar qo‘shimcha qiymat solig‘i hamda aksiz solig‘ini qo‘shgan holda.
Muddati o‘tgan qarzlar – qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda so‘ndirilmagan qarzning umumiy summasi.
|
KICHIK TADBIRKORLIK
Kichik tadbirkorlik subyektlarning
iqtisodiy faoliyat turlari kesimida taqsimlanishi
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
birlikda
Iqtisodiy faoliyat turlari |
Jami ro‘yxatga olingan |
shu jumladan: |
|||
faoliyat ko‘rsatayotgan |
faoliyat ko‘rsatmayotgan |
||||
|
|
||||
01.01.2021-yil holatiga |
|||||
Jami |
1 669 |
1 571 |
98 |
||
Qishloq, o‘rmon va |
408 |
379 |
29 |
||
Sanoat |
318 |
298 |
20 |
||
Qurilish |
127 |
120 |
7 |
||
Savdo |
505 |
479 |
26 |
||
Tashish va saqlash |
38 |
36 |
2 |
||
Yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar |
129 |
124 |
5 |
||
Axborot va aloqa |
11 |
11 |
x |
||
Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish |
9 |
8 |
x |
||
Boshqa turlar |
124 |
116 |
9 |
||
01.01.2022-yil holatiga |
|||||
Jami |
2 158 |
2 085 |
73 |
||
Qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi |
433 |
421 |
12 |
||
davomi
Iqtisodiy faoliyat turlari |
Jami ro‘yxatga olingan |
shu jumladan: |
|||||
faoliyat ko‘rsatayotgan |
faoliyat ko‘rsatmayotgan |
||||||
|
|
||||||
Sanoat |
415 |
395 |
20 |
||||
Qurilish |
137 |
135 |
2 |
||||
Savdo |
772 |
752 |
20 |
||||
Tashish va saqlash |
37 |
36 |
1 |
||||
Yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar |
178 |
167 |
11 |
||||
Axborot va aloqa |
13 |
12 |
1 |
||||
Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish |
13 |
11 |
2 |
||||
Boshqa turlar |
160 |
156 |
4 |
||||
01.01.2023-yil holatiga |
|||||||
Jami |
2 594 |
2 450 |
144 |
||||
Qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi |
489 |
462 |
27 |
||||
Sanoat |
475 |
446 |
29 |
||||
Qurilish |
147 |
144 |
3 |
||||
Savdo |
994 |
931 |
63 |
||||
Tashish va saqlash |
35 |
34 |
1 |
||||
Yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar |
227 |
215 |
12 |
||||
Axborot va aloqa |
17 |
16 |
1 |
||||
Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish |
17 |
17 |
x |
||||
Boshqa turlar |
193 |
185 |
8 |
||||
2023-yilning 1-yanvar holatiga faoliyat ko‘rsatayotgan korxonalarning ulushi, % da
2023-yil 1-yanvar holatiga faoliyat ko‘rsatayotgan kichik korxona va mikrofirmalarning eng ko‘p ulushi savdoda (38,3 foiz), sanoatda (18,3 foiz), qishloq o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligida (18,9 foiz) va qurilishda (5,6 foiz) ni tashkil etdi.
Shuningdek, 2022-yilda 125 ta kichik korxona va mikrofirmalar (fermer va dehqon xo‘jaliklarisiz)ning faoliyati tugatildi, bu esa o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 62,3 % ga ko‘paygan.
Yangidan tashkil etilgan va faoliyati tugatilgan kichik tadbirkorlik subyektlarning iqtisodiy faoliyat turlari kesimida soni
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari)
birlikda
Iqtisodiy faoliyat turlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
Yangi tashkil etilgan |
Faoliyati tugatilgan |
Yangi tashkil etilgan |
Faoliyati tugatilgan |
Yangi tashkil etilgan |
Faoliyati tugatilgan |
|
|
|
|
|
|
||
Jami |
478 |
60 |
563 |
77 |
558 |
125 |
Qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi |
158 |
18 |
39 |
15 |
74 |
8 |
Sanoat |
76 |
7 |
123 |
18 |
113 |
36 |
Qurilish |
16 |
9 |
14 |
7 |
17 |
5 |
Savdo |
168 |
12 |
286 |
20 |
244 |
57 |
Tashish va saqlash |
6 |
3 |
5 |
1 |
2 |
|
Yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar |
25 |
1 |
57 |
6 |
59 |
7 |
Axborot va aloqa |
6 |
x |
6 |
2 |
4 |
2 |
Sog‘likni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish |
2 |
x |
6 |
1 |
7 |
4 |
Boshqa turlar |
21 |
10 |
27 |
7 |
38 |
6 |
Yangi tashkil etilgan kichik korxona va mikrofirmalar
(fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari, birlikda)
Mahsulot ishlab chiqarishning
umumiy hajmida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi, foizda
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
Jami |
53,2 |
79,0 |
76,4 |
Transport korxonalar faoliyatida
kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi, foizda
Yuk tashish |
Yuk aylanmasi |
|||||
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
89,1 |
84,1 |
87,9 |
77,4 |
77,7 |
88,5 |
Yo‘lovchi tashish |
Yo‘lovchi aylanmasi |
|||||
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
93,1 |
92,3 |
92,8 |
98,8 |
98,1 |
98,5 |
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning jami eksport va importdagi ulushi, foizda
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
Eksport |
89,7 |
100,0 |
100,0 |
Import |
86,4 |
82,6 |
90,4 |
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning eksport va importdagi
o‘sish sur’ati, foizda
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
Eksport |
85,0 |
93,5 |
126,6 |
Import |
32,2 |
32,6 |
3,3 m. |
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning eksport, importdagi ulushi, foizdа
Eksport, import o‘sish sur’ati, foiz
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning xizmatlarda ulushi, foizda
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning qurilishdagi ulushi, foizda
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning qurilish va investitsiyadagi ulushi, foizda
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
Qurilish |
99,7 |
99,9 |
99,4 |
Investitsiya |
92,6 |
90,8 |
80,9 |
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning investitsiyadagi ulushi, foizda
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Tadbirkorlik faoliyati (tadbirkorlik) – tadbirkorlik faoliyati subyektlari tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladigan, o‘zi tavakkal qilib va o‘z mulkiy javobgarligi ostida daromad (foyda) olishga qaratilgan tashabbuskorlik faoliyatidir.
Tadbirkorlik faoliyati subyektlari (tadbirkorlik subyektlari) belgilangan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tgan hamda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan yuridik va jismoniy shaxslardir.
Yuridik shaxs – o‘z mulkida, xo‘jalik yuritishida yoki operativ boshqaruvida alohida mol-mulkka ega bo‘lgan hamda o‘z majburiyatlari yuzasidan ushbu mol-mulk bilan javob beradigan, o‘z nomidan mulkiy yoki shaxsiy nomulkiy huquqlarga ega bo‘la oladigan va ularni amalga oshira oladigan, majburiyatlarni bajara oladigan, sudda da’vogar va javobgar bo‘la oladigan tashkilot yuridik shaxs hisoblanadi.
Yuridik shaxslar mustaqil balans yoki smetaga ega bo‘lishlari kerak.
Tadbirkorlik subyektlari o‘z faoliyatlarini muvofiqlashtirish, shuningdek, o‘z huquqlari va manfaatlarini ifoda etish hamda himoya qilish maqsadida, notijorat tashkilotlar bo‘lgan uyushmalarga (ittifoqlarga) va boshqa birlashmalarga birlashishi mumkin.
Chakana savdo bu – oxirgi foydalanuvchilarga tovarlar va xizmatlar sotish bilan bog‘liq iqtisodiy faoliyat.
Ulgurji savdo bu – katta miqdordagi tovarlarni sotishni o‘z ichiga olgan iqtisodiy faoliyat.
Kichik va oʻrta biznes - mustaqil mulk egaligiga, xoʻjalik faoliyatini mustaqil tashkil etishga asoslangan va oʻz tarmogʻida hukmron mavqe tutmaydigan biznes. Turli mamlakatlarda kichik va oʻrta biznes subʼyektlari maqomini belgilab beruvchi mezonlar sifatida korxonada band boʻlgan ishlovchilar soni, korxonaning tovar aylanmasi, aktivlar, kapitallar, foyda miqdori va boshqa koʻrsatkichlardan foydalaniladi. O‘zbekistonda kichik va oʻrta biznes subyektlarini aniqlashda korxonada ishlovchilar soni mezon qilib olingan.
|
DEMOGRAFIYA
Doimiy aholi soni
(1-yanvar holatiga; ming kishi)
|
2021-yil |
2022-yil |
2023-yil |
2023-yil |
||||
soni |
ulushi, % da |
soni |
ulushi, % da |
soni |
ulushi, % da |
soni |
o‘sish sur’ati, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami aholi soni |
276,7 |
100,0 |
282,3 |
100,0 |
287,9 |
100,0 |
5,6 |
102,0 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
|
|
|
|
shahar |
52,7 |
19,0 |
53,4 |
18,9 |
54,4 |
18,9 |
1,0 |
102,0 |
qishloq |
224,0 |
81,0 |
228,9 |
81,1 |
233,5 |
81,1 |
4,6 |
102,0 |
2023-yilning 1-yanvar holatiga tumanda doimiy aholi soni 287,9 ming kishini tashkil etib, o‘tgan yilga nisbatan 5,6 ming kishiga yoki 2,0 foizga o‘sdi.
Doimiy aholi sonining yosh guruhlari bo‘yicha taqsimlanishi
(yil boshiga; ming kishi)
Yosh bo‘yicha |
2021-yil |
2022-yil |
2023-yil |
|
|||||
soni |
ulushi, |
soni |
ulushi, % da |
soni |
ulushi, |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Jami aholi soni |
276,7 |
100,0 |
282,3 |
100,0 |
287,9 |
100,0 |
|
||
shu jumladan yoshlari, yosh |
|
|
|
|
|
|
|
||
0-2 |
20,3 |
7,3 |
21,5 |
7,6 |
21,8 |
7,6 |
|
||
3-6 |
23,6 |
8,5 |
24,2 |
8,6 |
25,1 |
8,7 |
|
||
7-13 |
36,7 |
13,3 |
37,2 |
13,2 |
37,6 |
13,1 |
|
||
14-17 |
18,1 |
6,5 |
18,8 |
6,7 |
19,8 |
6,8 |
|
||
18-24 |
32,3 |
11,7 |
31,5 |
11,1 |
30,8 |
10,7 |
|
||
25-30 |
32,9 |
11,9 |
32,6 |
11,6 |
32,0 |
11,1 |
|
||
31-40 |
44,4 |
16,1 |
45,9 |
16,3 |
47,7 |
16,5 |
|
||
41-50 |
27,9 |
10,1 |
28,9 |
10,2 |
30,1 |
10,5 |
|
||
51-60 |
21,8 |
7,9 |
22,0 |
7,8 |
22,1 |
7,7 |
|
||
61-70 |
12,9 |
4,6 |
13,6 |
4,8 |
14,5 |
5 |
|
||
71 yosh va kattalar |
5,7 |
2,1 |
6,1 |
2,1 |
6,5 |
2,3 |
|
||
Doimiy aholi sonining asosiy yosh guruhlari bo‘yicha taqsimlanishi
(yil boshiga; jami aholiga nisbatan, foizda)
Shaharcha va qishloq kesimida doimiy aholi soni
(yil boshiga; kishi)
Shahar-chalar |
2021-yil |
2022-yil |
2023-yil |
||||||
Jami |
shu jumladan: |
Jami |
shu jumladan: |
Jami |
shu jumladan: |
||||
Erkak- |
Ayol- |
Erkak- |
Ayol- |
Erkak- |
Ayol- |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami aholi soni |
52 729 |
140 445 |
136 263 |
282 279 |
143 256 |
139 023 |
287 940 |
146 171 |
141 769 |
Payshanba shaharcha |
24 611 |
12 643 |
11 968 |
24 948 |
12 812 |
12 136 |
25 343 |
13 016 |
12 327 |
Suv hovuzi shaharcha |
7 353 |
3 598 |
3 755 |
7 404 |
3 628 |
3 776 |
7 477 |
3 663 |
3 814 |
Mundiyon shaharcha |
4 299 |
2 191 |
2 108 |
4 331 |
2 215 |
2 116 |
4 442 |
2 269 |
2 173 |
Polvontepa shaharcha |
2 736 |
1 398 |
1 338 |
2 750 |
1 401 |
1 349 |
2 826 |
1 446 |
1 380 |
Qoradaryo shaharcha |
3 670 |
1 826 |
1 844 |
3 756 |
1 863 |
1 893 |
3 878 |
1 928 |
1 950 |
Vayrat shaharcha |
2 972 |
1 523 |
1 449 |
3 022 |
1 547 |
1 475 |
3 098 |
1 585 |
1 513 |
Yangiqo‘r-g‘oncha shaharcha |
4 633 |
2 363 |
2 270 |
4 715 |
2 399 |
2 316 |
4 813 |
2 446 |
2 367 |
Kattaming shaharcha |
2 455 |
1 245 |
1 210 |
2 482 |
1 259 |
1 223 |
2 541 |
1 283 |
1 258 |
Qishloq joylarda |
223 979 |
113 658 |
110 321 |
228 871 |
116 132 |
112 739 |
233 522 |
118 536 |
114 987 |
Aholi sonining milliy tarkibi
(yil boshiga; jami aholiga nisbatan, foizda)
Aholining o‘rtacha yoshi
(yil boshiga; yosh)
Aholining tabiiy harakati ko‘rsatkichlari
(yilda; kishi)
Aholining tabiiy harakati |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
||||
soni |
1000 aholiga nisbatan |
soni |
1000 aholiga nisbatan |
soni |
1000 aholiga nisbatan |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
Tug‘ilganlar |
7 196 |
26,2 |
7 711 |
27,6 |
7 331 |
25,7 |
|
O’lganlar |
1 128 |
4,1 |
1 223 |
4,4 |
1 242 |
4,4 |
|
Go‘daklar o‘limi* |
27 |
3,8 |
51 |
6,9 |
33 |
4,5 |
|
Tabiiy o‘sish |
6 068 |
22,1 |
6 488 |
23,2 |
6 089 |
21,3 |
|
Tuzilgan nikohlar, birlik |
2 147 |
7,8 |
2 675 |
9,6 |
2 358 |
8,3 |
|
Nikohdan ajralishlar, birlik |
189 |
0,7 |
268 |
1,0 |
374 |
1,3 |
|
Tug‘ilish. 2022-yilda tug‘ilganlar soni 7 331 kishini tashkil qildi va 2021-yilning shu davriga (7 711 kishi) nisbatan 380 taga kamaygan, shunga mos ravishda tug‘ilish koeffitsiyenti 25,7 promilleni tashkil qildi.
Tug‘ilganlar soni va tug‘ilish koeffitsiyenti
|
O‘lim. 2022-yilda o‘lganlar soni 1 442 kishini tashkil qildi va 2021-yilning shu davriga (1 223 kishi) nisbatan 37 kishiga ko‘paygan, mos ravishda o‘lim koeffitsiyenti
4,4 promilleni tashkil qildi. (2021-yil holatiga 4,4 promille bo‘lgan.)
Vafot etganlar soni va o‘lim koeffitsiyenti
Go‘daklar o‘limi. 2022-yilda o‘lganlar soni 33 kishini tashkil qildi va
2021-yilning shu davriga (51 kishi) nisbatan 18 kishiga kamaygan, mos ravishda o‘lim koeffitsiyenti 4,5 promilleni tashkil qildi (2021-yil holatiga 6,9 promille bo‘lgan).
Go‘daklar o‘limi soni va o‘lim koeffitsiyenti
Aholining tabiiy o‘sishi soni va koeffitsiyenti
Tuzilgan nikohlar va nikohdan ajralishlar soni va koeffitsiyenti
|
|
Nikohdan ajralishlar soni |
Nikohdan ajralishlar koeffitsiyenti |
Tuzilgan nikohlar soni |
Nikoh tuzish koeffitsiyenti |
Nikohlar va ajralishlar. 2022-yilda fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organlarida nikohlar va nikohdan ajralishlar qayd etilgan. Qayd etilgan nikohlar soni 2 358 tani tashkil qildi va o‘tgan yil shu davriga (2 675 ta) nisbatan 317 taga kamaygan va 1 000 aholiga nisbatan 8,3 promilleni (2021-yilning tegishli davrida 9,6 promille) va ajrimlar soni 374 tani tashkil qildi va o‘tgan yil shu davriga (268 ta) nisbatan 106 taga ko‘paygan hamda 1 000 aholiga nisbatan 1,3 promilleni (2021-yilning tegishli davrida 1,0 promille) tashkil etdi.
Aholi migratsiyasi to‘g‘risida ma’lumotlar
(kishi)
Aholi migratsiyasi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Ko‘chib kelganlar soni |
441 |
451 |
572 |
Ko‘chib ketganlar soni |
2 121 |
1 368 |
1 000 |
shundan: |
56 |
4 |
13 |
Migratsiya saldosi |
-1 680 |
-917 |
-428 |
shundan: |
-56 |
-4 |
-13 |
Migratsiya. 2022-yilda ko‘chib kelganlar soni 572 kishini, shu davr mobaynida ko‘chib ketganlar soni esa 1 000 kishini tashkil qildi.
Mos ravishda migratsiya qoldig‘i - 428 kishini tashkil etgan, 2021-yilning mos davrida migratsiya qoldig‘i -917 kishi bo‘lgan.
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Doimiy aholi – ro‘yxatdan o‘tkazilayotgan vaqtda muayyan aholi punkti yoki hududda doimiy istiqomat qilayotgan aholidan iborat bo‘lib, bunga ushbu hududda doimiy ro‘yxatda turib, lekin vaqtincha yashamaydigan aholi ham kiritiladi.
Shahar aholisi – shahar hududlarida, ya’ni me’yoriy hujjatlar bilan shaharlar, shaharchalar sifatida belgilangan aholi punktlarida istiqomat qiluvchi aholi.
Doimiy aholi sonini baholash – oxirgi aholini ro‘yxatga olish ma’lumotlari asosida hisoblanib, unga har yili tug‘ilganlar va muayan hududga ko‘chib kelganlar soni qo‘shilib, o‘lganlar va muayan hududdan ko‘chib ketganlar soni ayriladi.
Tug‘ilish – tug‘ilish jarayonlarining sodir bo‘lishi va boshqa xususiyatlarini tavsiflovchi ko‘rsatkich.
1000 aholiga nisbatan tug‘ilish koeffitsiyenti – hisobot yilida jami tug‘ilganlar (tirik) sonini hisobot davridagi doimiy aholining o‘rtacha soniga bo‘lib, 1000 ga ko‘paytirish orqali hisoblanadi.
1000 aholiga nisbatan o‘lim koeffitsiyenti – hisobot yilida jami o‘lganlar sonini hisobot yilidagi doimiy aholining o‘rtacha soniga bo‘lib, 1000 ga ko‘paytirish orqali hisoblanadi.
O‘lim sabablari – o‘limga yoki uning sodir bo‘lishiga ta’sir etgan kasalikklar, patologik holatlar va jarohatlar, shuningdek, o‘lim bilan yakun topgan jarohatga sabab bo‘lgan baxtsiz hodisa va zo‘ravonlik holatlari.
Nikoh – erkak va ayol o‘rtasidagi, ularning bir-birlariga va farzandlariga nisbatan huquq va majburiyatlarini belgilab beradigan o‘zaro munosabatlari shakli. Er va xotin o‘rtasidagi yuridik munosabatlar fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish (FHDYO) organlarida nikohlarini ro‘yxatdan o‘tkazish natijasida o‘rnatiladi.
1000 aholiga nisbatan nikohlar koeffitsiyenti – hisobot yilida tuzilgan nikohlar sonini doimiy aholining o‘rtacha soniga bo‘lib, 1000 ga ko‘paytirish orqali hisoblanadi.
Nikohdan ajralish (nikohni bekor qilish) – er-xotinlarning hayoti davomida, tomonlar uchun qayta nikoh huquqini beruvchi, nikohlarning to‘liq yuridik to‘xtatilishi, nikoh FHDYO yoki sud organlarida ajralishni ro‘yxatdan o‘tkazilganidan so‘ng bekor qilingan hisoblanadi.
1000 aholiga nisbatan nikohdan ajralish koeffitsiyenti – hisobot yilida nikohdan ajralishlar sonini doimiy aholining o‘rtacha soniga bo‘lib, 1000ga ko‘paytirish orqali hisoblanadi.
Ko‘chib kelganlar soni – ko‘chib kelganlarning absolyut miqdori, ya’ni muayyan hududga uning tashqarisidan ko‘chib kelganlardan iborat. Ichki ishlar organlari tomonidan aholini yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatga olishda tuziladigan statistik hisobga olish so‘rovnomalarini qayta ishlash natijasida ko‘chib kelish.
Ko‘chib ketganlar soni – ko‘chib ketganlarning absolyut miqdori, ya’ni muayyan hududga uning tashqarisidan ko‘chib ketganlar iborat. Ichki ishlar organlari tomonidan aholini yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatga olishda tuziladigan statistik hisobga olish so‘rovnomalarini qayta ishlash natijasida ko‘chib ketish.
Aholining migratsion o‘sishi (farqi) – hisobot davrida ko‘chib kelganlar va ko‘chib ketganlar soni o‘rtasidagi farqning absolyut miqdori.
|
BANDLIK KO‘RSATKICHLARI
Kattaqo‘rg‘on tumani bo‘yicha mehnat ko‘rsatkichlari
(2022-yil, ming kishi)
Mehnat resurslari soni |
147,8 |
Iqtisodiy faol aholi |
111,6 |
Band aholi |
101,1 |
Ishsizlar |
10,5 |
Iqtisodiy nofaol aholi |
36,2 |
2022-yilda mehnat resurslar soni 147,8 ming kishini tashkil qiladi, shu bilan iqtisodiy faol aholi soni 111,6 ming kishini yoki mehnat resurslar sonining 75,5 % ni tashkil etgan, band bo‘lgan aholi soni 101,1 ming kishini tashkil qildi. Iqtisodiy faol aholi soniga nisbatan band aholi darajasi 90,6 % ni tashkil etdi hamda ishsizlar soni 10,5 ming kishini tashkil qildi va iqtisodiy faol aholi soniga nisbatan ishsizlik darajasi 9,4 foizni tashkil etdi.
Yuridik shaxslardagi ish o‘rinlari soni
(fermer xo‘jaliklari va nodavlat notijorat tashkilotlarisiz; o‘rin)
|
Ish o‘rinlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
|
|
|
|||||
Yangi tashkil etilgan ish o‘rinlari soni |
2 423 |
2 188 |
2 225 |
||||
shundan, kasanachilikda |
2 |
- |
- |
||||
Qisqartirilgan ish o‘rinlari soni |
1 238 |
911 |
748 |
||||
shundan, kasanachilikda |
4 |
2 |
2 |
||||
Korxona va tashkilotlarda (fermer xo‘jaliklari va nodavlat notijorat tashkilotlarisiz) yangi tashkil etilgan ish o‘rinlari 2022-yilda 2 225 o‘rinni tashkil etgan (2021-yilning mos davrida 2 188 o‘rin) hamda 37 o‘ringa ko‘paygan.
Yuridik shaxslardagi ish o‘rinlari sonining
iqtisodiy faoliyat turlari bo‘yicha taqsimlanishi
(fermer xo‘jaliklari va nodavlat notijorat tashkilotlarisiz; o‘rin)
Iqtisodiy faoliyat turlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|||
yangi tashkil etilgan |
qisqarti-rilgan |
yangi tashkil etilgan |
qisqarti-rilgan |
yangi tashkil etilgan |
qisqarti-rilgan |
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami |
2 423 |
1 238 |
2 188 |
911 |
2 225 |
748 |
shu jumladan: |
|
|
|
|
||
Sanoat |
636 |
610 |
459 |
299 |
1 001 |
372 |
Qurilish |
216 |
66 |
288 |
162 |
209 |
157 |
Savdo |
307 |
60 |
394 |
142 |
330 |
64 |
Tashish va saqlash |
8 |
11 |
4 |
8 |
14 |
4 |
Yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar |
65 |
43 |
95 |
61 |
58 |
16 |
Axborot va aloqa |
12 |
- |
6 |
- |
4 |
- |
Bank, sug‘urta, lizing, kredit va vositachilik |
2 |
- |
9 |
3 |
3 |
- |
Ta’lim |
868 |
254 |
349 |
17 |
182 |
10 |
Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmat ko‘rsatish |
5 |
22 |
15 |
2 |
89 |
20 |
Boshqa faoliyat turlari |
304 |
172 |
569 |
217 |
335 |
105 |
Yuridik shaxslarda ishlovchi xodimlar harakati
(fermer xo‘jaliklarisiz)
Xodimlar harakati |
O‘lchov birligi |
2021-yil |
2022-yil |
Qabul qilingan xodimlar soni |
kishi |
3 126 |
2 633 |
Jami xodimlarga nisbatan ulushi |
% da |
16,5 |
15,3 |
shudan ketgan xodimlar soni |
kishi |
2 313 |
1 258 |
Jami xodimlarga nisbatan ulushi |
% da |
12,2 |
7,3 |
Kattaqo‘rg‘on tumani bo‘yicha yuridik shaxslardagi
ishga qabul qilingan va ishdan ketgan xodimlar soni
Ishga qabul qilingan |
2021-yil
|
2022-yil
|
Ishdan ketgan xodimlar |
2021-yil
|
2022-yil
|
2022-yilda ishga qabul qilinganlar soni 2 633 kishini avvalgi yilga nisbatan 493 kishiga va ishdan ketganlar 1 258 kishini avvalgi yilga nisbatan 1 055 kishiga kamaygan.
Yuridik shaxslarda ishlovchi xodimlarning
ma’lumoti bo‘yicha bo‘linishi
kishi
Xodimlarning ma’lumoti |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
Oliy ma’lumotli xodimlar soni |
4 621 |
5 593 |
jami xodimlarga nisbatan ulushi, foiz |
24,7 |
28,3 |
O‘rta maxsus ma’lumotli xodimlar soni |
x |
x |
jami xodimlarga nisbatan ulushi, foiz |
x |
x |
davomi
Xodimlarning ma’lumoti |
2021-yil |
2022-yil |
Professional ma’lumotli xodimlar soni |
2 129 |
1 892 |
jami xodimlarga nisbatan ulushi, foiz |
11,4 |
9,6 |
O‘rta va to‘liqsiz o‘rta ma’lumotli xodimlar soni |
x |
x |
jami xodimlarga nisbatan ulushi, foiz |
x |
x |
Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus ma’lumotli |
11 958 |
12 291 |
jami xodimlarga nisbatan ulushi, foiz |
63,9 |
62,1 |
Yuridik shaxslarda ishlovchi xodimlarning ma’lumotlilik darajasi boʻyicha taqsimlanishi
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Mehnat resurslari - mamlakat aholisining mehnatga layoqatli yoshdagi qismi, iqtisodiy resurslarning tarkibiy unsuri; 16 yoshdan 55 yoshgacha boʻlgan ayollar, 60 yoshgacha boʻlgan erkaklar mehnat resurslariga kiritiladi.
Iqtisodiy faol aholi - aholining daromad keltiradigan ijtimoiy foydali mehnat bilan band boʻlgan qismi (xizmat koʻrsatish sohasi xodimlari, shaxsiy yordamchi xoʻjaligida ishlovchilar, bola tarbiyasi bilan mashgʻul boʻlganlar ham kiradi). Koʻpgina mamlakatlarda ish bilan band boʻlganlar va ularning qaramogʻidagilar, davlat qaramogʻidagi shaxslar va ishsizlar ham iqtisodiy faol aholi hisobiga kiritiladi. Rasmiy statistikada mamlakatdagi 16—59 yoshdagi mehnatga layoqatli aholi iqtisodiy faol aholi hisoblanadi.
Ishsizlar — 16 yoshdan to pensiya bilan ta’minlanish huquqini olishgacha bo‘lgan yoshdagi, haq to‘lanadigan ishga yoki daromad keltiradigan mashg‘ulotga ega bo‘lmagan, ish qidirayotgan va ish taklif etilsa, unga kirishishga tayyor bo‘lgan yoxud kasbga tayyorlashdan, qayta tayyorlashdan o‘tishga yoki malakasini oshirishga tayyor bo‘lgan mehnatga layoqatli shaxslar.
Bandlik yoki aholini ish bilan taʼminlash — mehnatga layoqatli aholining ijtimoiy foydali mehnat bilan mashgʻul boʻlishi; fuqarolarning shaxsiy va ijtimoiy ehtiyojlarini qondirish bilan bogʻliq boʻlgan va qonunlarga zid kelmaydigan, mehnat daromadi beradigan faoliyati.
Oliy ma’lumot - oliy taʼlim jarayonida talabaga oliy maʼlumot beriladi. Oliy maʼlumot tushunchasi muayyan ixtisoslik boʻyicha mutaxassis oldida turgan nazariy va amaliy muammolarni mustaqil hal qilish imkonini beradigan darajadagi bilim va malakalar yigʻindisini anglatadi.
Iqtisodiy nofaol aholi- ishchi kuchi tarkibiga kirmaydigan mehnatga qobiliyatli aholi. Uning jumlasiga ishlab chiqarishdan ajralgan holda ta’lim olayotgan talabalar, o‘quv yurtlarining tinglovchilari va kursantlari kabilar kiradi.
Band aholi- ijtimoiy ishlab chiqarishning fuqarolik sektorida band bo‘lgan va mamlakat qonunchiligi tomonidan belgilangan normalarga mos ravishda hisobga olinadigan mehnatga layoqatli yoshdagi aholi.
Ish o‘rni- ishlab chiqarish makoning bir qismi bo‘lib, unda barcha asosiy va yordamchi texnologiya uskunalari, moslamalar, ish mebellari va maxsus qurilmalar joylashgan. Ular muayyan turdagi ishlarni bajarish uchun mo‘ljallangan bo‘ladi.
Ishsizlik darajasi- ishsizlik sonining iqtisodiy faol aholi soniga nisbati.
Ish normasi- vaqt birligi (soat, smena, kun, oy) da ishchi ishlab chiqarishi kerak bo‘lgan mahsulot yoki bajarishi lozim bo‘lgan ish miqdori. Ish normasi mehnatning turi va texnologiyaga, mehnat va ishlab chiqarishni tashkil etish darajalari hamda ishchilarning malakasiga qarab belgilanadi.
Ishchi kuchi- insonning jismoniy va aqliy qobiliyatlari yig‘indisi va mehnatga layoqati bo‘lib, har qanday jamiyat ishlab chiqarishining asosiy sharti hisoblanadi. Mamlakat aholisining jismoniy va mehnatga layoqatli qismi uning ishchi kuchi hisoblanadi.
|
O‘RTACHA OYLIK NOMINAL
HISOBLANGAN ISH HAQI
O‘rtacha oylik nominal hisoblangan ish haqi
(qishloq xo‘jaligi korxonalari hamda kichik tadbirkorliksiz,
qayta hisoblangan, ming so‘m)
Iqtisodiy faoliyat turlari |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
Jami |
1 747,7 |
1 925,2 |
2 316,3 |
shu jumladan: |
|
|
|
Sanoat |
1 626,7 |
1 847,1 |
2 094,7 |
Ta’lim |
1 739,2 |
1 869,9 |
2 205,8 |
Sog‘liqni saqlash va |
1 838,5 |
2 170,7 |
2 781,5 |
San’at, ko‘ngil ochish va |
2 039,6 |
1 536,8 |
1 463,1 |
Boshqa faoliyat turlari |
1 724,9 |
2 014,8 |
2 574,3 |
O‘rtacha oylik nominal hisoblangan ish haqi, ming so‘m
(2022-yil; qishloq xo‘jaligi korxonalari hamda kichik tadbirkorliksiz)
Tuman bo‘yicha o‘rtacha oylik nominal hisoblangan ish xaqi 2 316,3 ming so‘mni tashkil etib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 20,3 % ga o‘sdi.
O‘rtacha ish haqining yuqori miqdorlari iqtisodiy faoliyat turlaridan sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish sohasida 2 781,5 ming so‘m (tumandagi o‘rtacha oylik ish haqiga nisbatan 20,1 % yuqori) kuzatildi.
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Nominal hisoblangan ish haqi – ma’lum bir davr (soat, oy, yil) mobaynida xodim tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot (bajarilgan ish yoki ko‘rsatilgan xizmat) evaziga ish beruvchilar tomonidan, amaldagi qonun hujjatlariga asoslangan holda soliq va boshqa to‘lovlarni o‘z ichiga oluvchi yollanma xodimning mehnatiga haq to‘lash tarzida jismoniy shaxsga pul shaklida hisoblangan daromadlardan iborat.
O‘rtacha ish haqini hisoblash uchun qabul qilinadigan xodimlar soni – homiladorlik va tug‘ish bo‘yicha ta’tilda bo‘lgan, bevosita tug‘uruqxonaning o‘zidan yangi tug‘ilgan chaqaloqni farzandlikka olish munosabati bilan ta’tilda bo‘lgan, hamda bolani uning qonun hujjatlariga muvofiq ma’lum bir yoshga to‘lguniga qadar parvarish qilish bo‘yicha ta’tilda bo‘lgan ayollar; ta’lim muassasalarida o‘qiyotgan va ish haqi saqlanmagan holda qo‘shimcha mehnat ta’tilida bo‘lganlar, shuningdek, ta’lim muassasalariga kirish imtihonlarini topshirish uchun ish haqi saqlanmagan holda ta’tilda bo‘lgan xodimlarlarni inobatga olmagan holda, mehnat daftarchalari mavjud bo‘lgan va ish haqi hisoblangan xodimlarning o‘rtacha sonini ifodalaydi.
Ish vaqti- korxona yoki muassasada muayyan ishni bajarish uchun qonuniy berilgan muddat ish kuni va ish haftasi bilan belgilanadi. Ish vaqti davomida ishlanmagan vaqt (nima sababdan sodir bo‘lgani dan qat’iy nazar) bekor turish vaqti deyiladi.
Ish haqi- joriy davrda ish beruvchi tomonidan yollangan xodimga bajargan ishlari uchun berilgan pul yoki natura usulidagi to‘lovlar bo‘lib, ular hisoblangan summalar yig‘indisidan tashkil topadi va ikki qismga bo‘linadi: ish haqi va ijtimoiy sug‘urtaga ajratmalar.
Ish haqiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar- Bozor iqtisodiyoti sharoitida ish haqi hajmiga bir qator bozor omillari va bozordan tashqari omillar taʼsir koʻrsatadi, buning natijasida mehnatga haq toʻlashning muayyan darajasi vujudga keladi. Bular tovarlar va xizmatlar bozorida talab va taklif oʻzgarishlari, mehnatga boʻlgan talab, narxining oʻzgaruvchanligi, isteʼmol tovarlari va xizmatlar narxi oʻzgarishi va boshqalar kiradi.
TA’LIM
Maktabgacha ta’lim
Muassasalar |
O‘lchov birligi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
Maktabgacha ta’lim muassasalari soni |
birlik |
73 |
77 |
81 |
Maktabgacha ta’lim muassasalaridagi bolalar soni |
kishi |
10 838 |
9 761 |
9 928 |
O‘rinlar soni |
birlik |
10 748 |
9 761 |
9 924 |
Pedagog xodimlar |
kishi |
754 |
899 |
997 |
Nodavlat ta’lim |
birlik |
- |
14 |
14 |
Nodavlat ta’lim muassasalari-dagi bolalar soni |
kishi |
- |
614 |
756 |
O‘rinlar soni |
birlik |
- |
614 |
869 |
Pedagog xodim lar |
kishi |
- |
47 |
62 |
2022-yilda maktabgacha ta’lim muassasalari soni o‘tgan 2021-yilga nisbatan 4 taga ko‘paygan, tarbiyalanuvchi bolalar soni 9 928 nafarda iborat, pedagog xodimlar soni esa 98 nafarga ko‘paygan.
2022-yilda umumta’lim muassasalari soni o‘tgan 2021-yilga nisbatan
3 taga ko‘paygan , o‘quvchilar soni 800 nafarga ortgan, o‘qituvchilar soni 209 nafarga ortgan.
Umum ta’lim muassasalari
Muassasalar |
O‘lchov birligi |
2020/2021 o‘quv yili |
2021/2022 o‘quv yili |
2022/2023 o‘quv yili |
|
|
|
|
|
Jami maktablar soni |
birlik |
103 |
103 |
106 |
O‘quvchilari soni |
kishi |
50 748 |
51 272 |
52 072 |
Bitiruvchilar soni |
kishi |
3 890 |
7 971 |
7 825 |
O‘qituvchilar soni |
kishi |
3 946 |
3 878 |
4 087 |
Umum ta’lim muassasalari
O‘rta va o‘rta maxsus professional ta’lim muassasalari
Muassasalar |
O‘lchov birligi |
Akademik litseylar |
Kasb-hunar maktablar |
Kollejlar |
Texnikumlar |
|
|
|
|
|
|
2022/2023 o‘quv yili boshiga o‘rta va o‘rta maxsus professional ta’lim muassasalari soni |
birlik |
- |
3 |
1 |
- |
O‘quvchilari soni |
kishi |
- |
1 578 |
291 |
- |
O‘qituvchilar soni |
kishi |
- |
95 |
3 |
- |
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Maktabgacha taʼlim muassasalari - maktabgacha yoshdagi bolalarning ijtimoiy tarbiya muassasalari hisoblanadi. Bu bosqichda bolalarni aqliy va jismoniy rivojlantirish, nutqini shakllantirish, ularni moddiy borliq, atrof-olam bilan tanishtirish hamda gigiyena masalalari boʻyicha amaldagi tayanch dastur asosida taʼlim-tarbiya beriladi.
Maktab-oʻqituvchi rahbarligida yosh avlodga maʼlumot beriladigan va tarbiyaviy ishlar olib boriladigan oʻquv tarbiya muassasasi hisoblanadi. Oʻzbekistonda maktab, davlat mulki boʻlib, unda oʻqish bepuldir.
Pedagog - pedagogika mutaxassisi; bolalar va yoshlarni tarbiyalash va oʻqitish bilan shugʻullanuvchi, shu soha boʻyicha maxsus tayyorgarlikka ega boʻlgan shaxs, oʻqituvchi hisoblanadi.
Kasb-hunar maktabi - yoshlarga kasb-hunar ta’limi berishni amalga oshiruvchi o‘quv yurti hisoblanadi. Kasb-hunar maktabi o‘z faoliyatini O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonun, nizom hamda ta’lim organlarida ro‘yxatga olingan Ustavga muvofiq amalga oshiradi. Bo‘lajak yosh ishchi va mutaxassislarni, shu jumladan shartnoma asosida kasb-hunarga tayyorlashning yuqori sifatli bo‘lishini ta’minlash kasb-hunar maktabi faoliyatining maqsadi hisoblanadi.
Texnikum- bu professional ta’lim bo‘lib, o‘rta maxsusdan yuqori, Oliy ta’limdan past hisoblanadi. Texnikumda o‘qish muddati, kollejlardagi kabi, kamida 2-yilni tashkil etadi. O‘qish davomiyligi kasblar va mutaxassisliklarning murakkabligidan kelib chiqib belgilanadi. Texnikumlarda ta’lim kunduzgi, kechki va sirtqi shakllarda, davlat buyurtmasi va to‘lov-kontrakt asosida amalga oshiriladi. Texnikumlarning kollejlardan birinchi farqi shuki, ularda kadrlar tayyorlash Xalqaro standart tasniflagichning kamida 5-darajasiga (kollejlarda esa 4-daraja) mos ta’lim dasturlari asosida amalga oshiriladi.
Kollej - oʻrta maxsus, kasb-hunar oʻquv yurti. Taʼlim muddati 3-yil. Kollej oʻquvchilarning kasb-hunarga moyilligi, bilim va koʻnikmalarini chuqur rivojlantirish, tanlab olingan kasb-hunar boʻyicha bir mutaxassislik va 2-3 ishchi-kasb malaka koʻnikmalarini egallash imkonini yaratadi. Kollejlarda taʼlim olish oʻquvchilarga oʻz bilimlarini chuqurlashtirish va tanlagan ixtisosliklariga ega boʻlishni taʼminlaydi. Bunda oʻquv dasturlari oldingi oʻquv bosqichi - umumtaʼlim maktablari va keyingi pogʻonada turgan oliy oʻquv yurtlarining oʻquv dasturlari bilan oʻzaro mutanosiblikda boʻlib, taʼlimning uzluksizlik va izchillik prinsipiga amal qiladi.
|
SOG‘LIQNI SAQLASH
Muassasalar |
O‘lchov birligi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
Shifoxona muassasalari soni |
birlik |
1 |
2 |
3 |
O‘rinlar soni |
kishi |
330 |
420 |
380 |
Davolangan bemorlar soni |
kishi |
36 032 |
36 061 |
19 901 |
Shifokorlar soni |
kishi |
202 |
265 |
267 |
O‘rta tibbiyot xodim lar soni |
kishi |
1 159 |
1 235 |
1 227 |
Oliy hamshiralik ma’lumoti bo‘lgan hamshiralar |
kishi |
3 |
3 |
3 |
Tish shifokori |
kishi |
- |
4 |
- |
Feldsherlar |
kishi |
107 |
114 |
- |
Sanitariya feldsheri |
kishi |
- |
- |
- |
Doyalar |
kishi |
73 |
75 |
75 |
Sanitar shifokorlar va epidemiologlar yordamchilari |
kishi |
16 |
1 |
16 |
Hamshiralar |
kishi |
977 |
986 |
1 065 |
Yo‘riqchi dezinfektorlar |
kishi |
8 |
- |
8 |
Laborantlar (feldsher-laborantlar) |
kishi |
65 |
45 |
50 |
Rentgen laborantlar |
kishi |
8 |
8 |
8 |
Boshqalar |
kishi |
2 |
- |
2 |
Tibbiyot xodimlari to‘g‘risida ma’lumot
Shu bilan birga ayrim kasalliklar bilan kasallanish holatlari bo‘yicha o‘sish kuzatilgan. Masalan, 2022-yilda 2021-yilga nisbatan Ba’zi yuqumli va parazitar kasalliklar bo‘yicha 35,4 foizga kamaygan, Ovqat hazm qilish a’zolari kasalliklari bo‘yicha 927,6 foizga oshgan.
Muassasalar |
O‘lchov birligi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
Ambulatoriya-poliklinika muassasalari soni |
birlik |
13 |
19 |
21 |
ulardan qishloq vrachlik punktlari |
birlik |
9 |
9 |
10 |
Kasalliklarning asosiy sinflari bo‘yicha aholining kasalliklarga chalinishi |
||||
Jami |
kishi |
100 590 |
80 503 |
111 101 |
Ba’zi yuqumli va parazitar kasalliklar |
kishi |
680 |
2 040 |
722 |
Yangi paydo bo‘lgan o‘smalar |
kishi |
103 |
179 |
181 |
Endokrin tizimi kasalliklari, ovqatlanish, modda almashinuvi buzilishlari |
kishi |
5 448 |
4 535 |
2 820 |
davomi
Muassasalar |
O‘lchov birligi |
2020-yil |
2021-yil |
2022-yil |
|
|
|
|
|
Qon va qon yaratish a’zolari kasalliklari va immun mexanizmiga ta’sir etuvchi ayrim buzilishlar |
kishi |
30 934 |
25 002 |
16 295 |
Ruhiyat va xulq-atvor buzilishi |
kishi |
139 |
206 |
122 |
Asab tizimi kasalliklari |
kishi |
810 |
1 163 |
1 267 |
Ko‘z va uning qo‘shimcha apparat kasalliklari |
kishi |
2 376 |
4 790 |
3 197 |
Quloq va so‘rg‘ichsimon o‘simta kasalliklari |
kishi |
174 |
16 987 |
117 |
Qon aylanish tizimi kasalliklari |
kishi |
948 |
2 548 |
2 391 |
Nafas olish a’zolari kasalliklari |
kishi |
15 374 |
8 518 |
32 980 |
Ovqat hazm qilish a’zolari kasalliklari |
kishi |
18 527 |
1 928 |
17 885 |
Siydik-tanosil tizimi kasalliklari |
kishi |
4 542 |
2 149 |
8 765 |
Homiladorlik, tug‘ruq va tug‘ruqdan keyingi davr asoratlari |
kishi |
5 480 |
49 |
5 759 |
Teri va teri ostki to‘qimasi kasalliklari |
kishi |
7 774 |
5 106 |
4 556 |
Suyak-mushak tizimi va biriktiruvchi to‘qima kasalliklari |
kishi |
6 574 |
19 |
6 986 |
Tug‘ma anomaliyalar, deformatsiya va xromosom buzilishlar |
kishi |
- |
- |
50 |
Perinatal davrida ro‘y bergan ayrim holatlar |
kishi |
- |
50 |
609 |
Jarohatlanish, zaharlanishlar va ayrim tashqi sabablar bilan bog‘liq asoratlar |
kishi |
6 523 |
5 202 |
8 403 |
STATISTIK KO‘RSATKICHLARGA IZOHLAR
Shifoxona - bemorlarni yotqizib davolaydigan muassasa. Shifoxonalar bemorlarni poliklinikada va uyda tibbiy yordamning barcha turlari bilan davolaydigan davolash-profilaktika muassasasi hisoblanadi; poliklinika bilan birlashtirilmagan Shifoxona faqat statsionarda davolaydi. Ish hajmi va maʼmuriy boʻlinishiga koʻra, respublika, viloyat (oʻlka), shahar, tuman va uchastka Shifoxonalari farq qilinadi.
Shifokor - tibbiy xodim, kasallikka chalingan yoki jarohatlangan odam sogʻligʻini tiklash bilan shugʻullanuvchi shaxsdir. Boshqa nomlari - "doktor", "vrach" hisoblanadi.
Feldsher - oʻrta maʼlumotli tibbiyot xodimi; davolashprofilaktika muassasalarida Feldsher vrach yordamchisi boʻlib, u bilan qamkorlikda ishlaydi. Feldsher vrach kelguniga qadar tibbiy yordam koʻrsatadi, shuningdek, profilaktika va epidemiyaga karshi sanitariya ishlari olib boradi. Feldsherlar (sanitariyaepidemiologiya styalarida ishlash uchun va feldsherlaborantlar) tibbiyot kollejlarida tayyorlanadi.
Poliklinika - davolash profilaktika muassasasi; qatnab davolanadigan va uyida yotgan bemorlarga tibbiy yordam koʻrsatadi. O‘zbekistonda kasalxona bilan birlashgan va mustaqil poliklinikalar mavjud. Poliklinikalar aholining turar joyi va ish joyi boʻyicha xizmat koʻrsatadi. Maxsus tibbiyot muassasalari qoshida ham poliklinikalar bor. Poliklinikada terapevt, xirurg, nevrolog, revmatolog, ginekolog, LOR xizmat qiladi; Poliklinikalar tarkibida fizioterapiya va funksional diagnostika boʻlimlari, laboratoriya, dorixona va boshqalar boʻladi. Shahar va tuman poliklinikalari, shuningdek, ixtisoslashgan stomatologiya, fizioterapiya poliklinikalari ham bor. Hozirgi zamonaviy diagnostika vositalari bilan jihozlangan oilaviy poliklinikalar boʻlib, bular bolalar va kattalarga tegishli yordam koʻrsatadi. Yirik shaharlarda talabalarga xizmat qiladigan maxsus poliklinikalar ham mavjud.
Hamshira - oʻrta maʼlumotli tibbiyot xodimi. Davolash-profilaktika muassasalarida hamshiralar vrach yordamchisi boʻlib, u bilan hamkorlikda ish olib boradi. Hamshiralar bemorlarni parvarish qilish, haroratni oʻlchash, dori tarqatish, davolash muolajalari va boshqa vazifalarni bajaradi. Hamshiralar turli tibbiyot muassasalari (kasalxona, poliklinika, dispanser, sanatoriy va boshqalar) da, shuningdek, yasli va bolalar bogʻchasida xizmat qiladi. Hamshiralikka tibbiyot kollejlarida oʻqitiladi.
Laborant - laboratoriya yoki ilmiy muassasalarda ilmiy-texnik ishlarni bajaruvchi xodim.
Kasallik - bu betoblik yoki xastalik bo‘lib, organizmga tashqi yoki ichki muhitning zararli omillari taʼsir etganda roʻy beradigan patologik jarayon.